Giới thiệu

Trong văn nghị luận, có nhiều phép lập luận khác nhau để trình bày một ý kiến như phép lập luận chứng minh, lập luận miêu tả, lập luận tự sự… Trong bài viết này, chúng tôi sẽ giải thích cho bạn hiểu rõ hơn về phép lập luận giải thích và cách làm một bài văn lập luận giải thích.

Video: Phép Lập Luận là gì?

Khái niệm Phép Lập Luận Giải Thích là gì?

Trong văn bản nghị luận, phép lập luận giải thích được hiểu là việc làm cho người đọc hiểu rõ các tư tưởng, đạo lý, phẩm chất, quan hệ… cần được giải thích nhằm nâng cao nhận thức trí tuệ, bồi dưỡng tư tưởng, tình cảm cho con người.

• Người ta thường dùng những định nghĩa, kể ra những bộc lộ, so sánh với những hiện tượng kỳ lạ khác, chỉ ra những mặt lợi, hại, nguyên do, hậu quả, cách đề phòng hoặc noi theo…, của hiện tượng kỳ lạ hoặc vấn để được giải thích.
• Bài văn giải thích phải có mạch lạc, lớp lang, ngôn từ trong sáng, dễ hiểu. Không nên sử dụng những điều không ai hiểu để giải thích những điều người ta chưa hiểu.
• Để viết một bài giải thích tốt, cần học nhiều, đọc nhiều và vận dụng tổng hợp những thao tác giải thích tương thích.

Phương pháp Lập Luận là gì?

Phương pháp lập luận là cách chọn lựa và sắp xếp vấn đề, luận cứ sao cho lập luận ngặt nghèo và thuyết phục. Các phương pháp lập luận bao gồm phương pháp diễn dịch, giải pháp quy nạp, chiêu thức so sánh trái chiều, chiêu thức quan hệ nhân quả… Trong văn nghị luận, ba phương pháp lập luận thường gặp là:

• Phương pháp loại suy: Dựa vào sự so sánh hai đối tượng để suy ra chúng có cùng một thuộc tính giống nhau khác.
• Phương pháp phản đề: Là giải pháp xuất phát từ một Kết luận có sẵn (sai hoặc đúng) để suy ra một Tóm lại khác (sai hoặc đúng). Kết luận chung có thể đúng hoặc sai.
• Phương pháp ngụy biện: Là giải pháp xuất phát từ một thực tiễn hiển nhiên để suy ra những Tóm lại chủ quan nhằm mục đích bác bỏ quan điểm của đối phương. Kết luận chung có thể đúng hoặc sai.

Thao tác Lập Luận Giải Thích là gì?

• Là cách giảm bớt ý nghĩa một sự vật, hiện tượng, khái niệm để người khác hiểu rõ, hiểu đúng vấn đề.
• Giải thích trong văn nghị luận là làm cho người đọc hiểu rõ được tư tưởng, đạo lý, phẩm chất, quan hệ cần được giải thích nhằm nâng cao nhận thức, trí tuệ, bồi dưỡng tâm hồn, tình cảm.
• Cách giải thích: Tìm đủ lý lẽ để giảng giải, giảm bớt ý nghĩa vấn đề đó. Đặt ra hệ thống câu hỏi để trả lời.

Các giải pháp lập luận giải thích

Có hai phương pháp lập luận giải thích thường được sử dụng để làm bài văn nghị luận giải thích là:

Lập luận giải thích trong đời sống

• Giải thích giúp ta hiểu những điều chưa biết trong mọi lĩnh vực dịch vụ đời sống hàng ngày.
• Để giải thích, cần có tri thức khoa học, chính xác về nhiều lĩnh vực trong đời sống.

Lập luận giải thích trong văn nghị luận

• Nêu định nghĩa.
• Kể ra các biểu lộ.
• So sánh với những hiện tượng kỳ lạ, yếu tố khác.
• Chỉ ra nguyên do, mặt lợi, ý nghĩa, cách noi theo…
• Chỉ ra mặt hại, hậu quả, cách đề phòng…

Các bước làm bài văn lập luận giải thích

Tương tự như các dạng bài văn lập luận khác, để làm tốt bài văn lập luận giải thích, cần nắm vững cách làm bài văn lập luận giải thích theo 4 bước sau:

1. Cách khám phá đề và tìm ý bài văn giải thích

• Xác định yêu cầu chung của đề bài: Thuộc dạng đề văn nghị luận giải thích.
• Nội dung chính của đề bài: Xác định vấn đề chính cần giải thích.
• Phạm vi giải thích: Trong đời sống xã hội, trong văn chương.
• Tìm ý: Chủ yếu dùng lý lẽ khoa học, đúng mực, ngặt nghèo để giúp người đọc hiểu rõ nhất.

2. Cách lập dàn bài văn giải thích

Dàn ý bài văn lập luận giải thích cần bao gồm 3 phần là mở bài, thân bài và kết bài.

• Mở bài: Trình bày luận điểm cần giải thích, gợi phương hướng giải thích và đưa ra các trích dẫn cụ thể. Nêu rõ vấn đề cần giải thích, gợi nhu yếu được hiểu về vấn đề cần giải thích.
• Thân bài: Lần lượt trình diễn những nội dung cần giải thích. Chủ yếu nêu ra lý lẽ khoa học, chuẩn xác. Có thể đưa những dẫn chứng tương thích để chứng tỏ rõ thêm cho phần giải thích. Tuy nhiên, dẫn chứng phải hợp lý và không được lấn lướt giải thích.
• Kết bài: Khẳng định lại vấn đề cần giải thích, nêu bài học kinh nghiệm, liên hệ bản thân.

3. Cách viết bài văn nghị luận giải thích

• Cách mở bài: Có 2 cách viết phần mở bài trong bài văn nghị luận giải thích gồm cách mở bài trực tiếp và cách mở bài gián tiếp.
• Cách viết phần thân bài: Phải có từ ngữ chuyển đoạn tiếp nối với phần mở bài. Nên chia thành các đoạn văn để việc lập luận, giải thích trở nên mạch lạc, rõ ràng. Cần có câu chủ đề khái quát nội dung chính của đoạn văn. Lý lẽ phải thuyết phục, đề cập được mọi mặt của vấn đề cần giải thích. Sử dụng những chiêu thức giải thích hài hòa và hợp lý. Giữa các câu văn cần có liên kết về nội dung và hình thức. Kết hợp với các phương pháp miêu tả khác như tự sự, miêu tả, biểu cảm…
• Cách viết phần kết bài: Sử dụng từ ngữ chuyển đoạn tiếp nối với phần thân bài. Liên hệ thực tiễn, bàn luận lan rộng ra yếu tố đã giải thích.

4. Đọc và sửa chữa lỗi trong bài văn

• Kiểm tra lỗi chính tả, lỗi xuống dòng, dấu chấm câu.
• Kiểm tra lỗi sử dụng từ ngữ liên câu, liên đoạn sao cho tương thích nhất.
• Kiểm tra sự hợp lý và logic của lập luận và giải thích.

HEFC

Nếu bạn muốn biết thêm về phép lập luận giải thích và các dạng bài văn nghị luận khác, hãy truy cập hefc.edu.vn. HEFC là trung tâm đào tạo tiếng Anh uy tín, cung cấp các khóa học chất lượng để nâng cao trình độ tiếng Anh của bạn.