Mỗi loại đất có đặc điểm riêng về cấu trúc, ưu điểm, và nhược điểm, ảnh hưởng trực tiếp đến sự phát triển cây trồng. Hiểu rõ về đất sẽ giúp bạn đưa ra quyết định hợp lý để cây trồng phát triển tốt nhất. Đất sét là một loại đất đặc biệt yêu cầu phải được cải tạo chăm sóc một cách đặc biệt. Trong bài viết này, HEFC sẽ chia sẻ về cách cải tạo đất sét để canh tác hiệu quả hơn.

Đất sét là gì?

Đất sét là một loại đất có chứa các hạt khoáng rất nhỏ và không nhiều chất hữu cơ. Loại đất này có đặc điểm dính vì không có khoảng trống nhiều giữa các hạt khoáng. Đặc biệt, khả năng thoát nước của đất sét kém. Vì vậy, khu vực có đất sét thường dễ bị ngập úng trong mùa mưa và khô hạn trong mùa hè. Đất sét thường được tìm thấy ở các vùng đồi núi, gần biển và vùng đồng bằng. Ở Việt Nam, đất sét phổ biến ở Bình Phước, Đăk Lăk. Một ví dụ nổi tiếng về đất sét là kỳ quan Đường hầm đất sét ở Đà Lạt.

Đặc điểm và cách nhận biết đất sét

Đặc điểm

Đất sét có cấu trúc rất chặt chẽ, phần lớn các hạt khoáng là các hạt sét rất nhỏ. Vì vậy, khả năng thoát nước trong lòng đất bị hạn chế. Đất sét dễ bị ngập úng khi mưa và nứt nẻ khi khô hạn. Tuy nhiên, loại đất này thường giàu dinh dưỡng. Hạt sét mang điện tích âm, nên chúng thu hút và giữ lại các hạt mang điện tích dương như canxi, kali, magiê.

Cách nhận biết đất sét

• Nước có xu hướng đọng thành vũng trên mặt đất và khó thẩm thấu xuống lòng đất.
• Đất sét có độ kết dính cao. Khi ẩm, đất rất dẻo và dễ để làm thành hình khác nhau. Khi khô, đất tạo thành những khối cứng, cứng như bê tông sinh học.
• Trong quá trình làm đất và trồng cây, đất sét bám chặt vào giày và các dụng cụ làm vườn, khó tách ra thành từng mảnh nhỏ.

Đất sét có ưu nhược điểm gì?

Ưu điểm: Một số ưu điểm của đất sét bao gồm:

• Đất sét giữ ẩm tốt.
• Đất sét giữ nhiệt độ ổn định, giúp đất và cây trồng không bị nhanh chóng thay đổi nhiệt độ.
• Đất sét giữ được dinh dưỡng và ít bị xói mòn.
• Đất sét có khả năng tích lũy hữu cơ cao hơn so với các loại đất khác.

Nhược điểm:

• Đất sét thoát nước chậm trong mùa mưa, dẫn đến ngập úng.
• Đất sét khó ấm lên vào mùa xuân sau mùa đông lạnh. Điều này gây khó khăn cho việc gieo hạt đúng thời điểm.
• Đất sét dễ bị nén chặt, ảnh hưởng đến việc phát triển rễ cây.
• Đất sét nứt nẻ và khô héo vào mùa đông và khi nắng hạn kéo dài, gây thiếu nước cho cây trồng.
• Đất sét có tính axit, có độ pH thấp.

Các cách cải tạo đất sét hiệu quả

Để đạt hiệu quả cao nhất trong việc cải tạo đất sét, bạn cần thực hiện trên toàn bộ khu vườn. Nếu chỉ cải tạo đất trong từng hố trồng, hiệu quả chỉ tồn tại trong một thời gian rất ngắn. Lúc này, cây trồng có thể phát triển tốt trong khoảng thời gian đó. Tuy nhiên, khi rễ cây cần tiếp cận vùng đất chưa được cải tạo xung quanh hố trồng, cây sẽ gặp khó khăn và không phát triển khỏe mạnh như bình thường.

Cách 1: Cải tạo đất bằng bổ sung chất hữu cơ

• Rải đều chất hữu cơ lên bề mặt đất cần cải tạo. Hãy đảm bảo độ dày của lớp chất hữu cơ từ 15 – 20 cm.
• Sử dụng xẻng hoặc cào để đào và trộn đều chất hữu cơ với lớp đất trên cùng từ 15 – 30 cm.
• Cấu trúc đất sẽ được cải thiện khi các vi sinh vật trong đất làm việc để phân hủy chất hữu cơ được bổ sung. Các loài vi sinh vật như giun, dế, kiến, mối… sẽ đào, chuyển chất hữu cơ sâu vào đất. Hãy bảo vệ và tăng cường số lượng sinh vật này để việc cải tạo đất sét diễn ra nhanh chóng hơn và thuận lợi hơn.

Sau khi hoàn thành quá trình trộn chất hữu cơ, bạn có thể cấy cây ngay lập tức. Mỗi năm, bạn nên bổ sung chất hữu cơ vào đất 1-2 lần để tiếp tục cải thiện cấu trúc đất. Điều này giúp tránh việc khu vườn trở lại trạng thái đất sét như ban đầu.

Thành phần thực vật dư thừa sau mỗi mùa vụ thu hoạch là nguồn tài nguyên hữu cơ tuyệt vời cho khu vườn. Thay vì tốn công làm sạch khu vườn bằng cách thu dọn lá và các mảnh vụn thực vật, hãy để chúng phân hủy tự nhiên. Điều này giúp cung cấp lượng chất hữu cơ cho đất trồng.

Cách 2: Trồng các loại cây, cỏ có tác dụng cải tạo đất

Một số loại cỏ có tác dụng tốt trong việc cải tạo đất sét như cỏ Vetiver, cỏ Muồng Vàng, cỏ Xuyến Chi… Những loại cỏ này có bộ rễ dài và khỏe, khả năng xâm nhập qua các tầng đất tốt. Chúng tạo điều kiện cho nước, không khí và chất dinh dưỡng xâm nhập sâu vào đất. Ngoài ra, chúng còn là nguồn sinh khối hữu cơ tại chỗ và bảo vệ mặt đất, tạo điều kiện thuận lợi cho sinh vật phát triển.

Đặc biệt, bạn có thể trồng chuối trong khu vườn của mình. Rễ chuối có khả năng xâm nhập và phá vỡ đất sét rất nhanh chóng.

Cách 3: Bổ sung vi sinh vật cho đất

Hệ vi sinh vật trong đất đóng vai trò quan trọng trong việc cải thiện cấu trúc đất. Hoạt động của vi sinh vật giúp phân giải chất dinh dưỡng trong phân bón, phân hủy chất hữu cơ trong đất, biến chất khó tan thành dễ tan… Điều này giúp cây trồng hấp thu dinh dưỡng dễ dàng và phát triển mạnh mẽ hơn.

Để tăng cường hệ vi sinh vật trong đất, bạn có thể bón phân hữu cơ, bón vôi, tưới nước và trồng cây che phủ mặt đất. Việc trồng cây xen canh hoặc luân canh các loại cây khác với cây họ đậu cũng giúp tạo điều kiện cho vi sinh vật phát triển và tăng hàm lượng đạm trong đất.

Hạn chế sử dụng thuốc bảo vệ thực vật hóa học và phân bón vô cơ để không ảnh hưởng đến hệ sinh vật trong đất. Bổ sung phân vi sinh để cung cấp thêm vi sinh vật có ích cho đất trồng.

Lưu ý: Sau mỗi mùa vụ hoặc hàng năm, nên thu thập mẫu đất và xét nghiệm để kiểm tra sức khỏe đất. Điều này giúp bổ sung dinh dưỡng thiếu một cách hiệu quả.

HEFC đã giới thiệu cho bạn các cách cải tạo đất sét hiệu quả. Hãy áp dụng những phương pháp này để có một khu vườn tươi tốt và cây trồng phát triển mạnh mẽ nhé!

Bài viết chỉ mang tính chất thông tin. Để biết thêm chi tiết, hãy truy cập HEFC.