Lịch Sử Hình Thành
Huyện Quế Phong đã được thành lập theo Quyết định số 52/CP ngày 19 tháng 4 năm 1963 của Hội đồng Chính phủ (nay là Chính phủ) thông qua việc tách ra từ huyện Quỳ Châu (cũ) thành ba huyện: Quỳ Châu, Quỳ Hợp và Quế Phong. Ban đầu, huyện Quế Phong chỉ có 6 xã: Châu Kim, Châu Thôn, Cắm Muộn, Châu Hùng, Châu Long và Thông Thụ. Nằm ở miền núi biên giới phía Tây Bắc của tỉnh Nghệ An, huyện có 73,10 km đường biên giới tiếp giáp với huyện Sầm Tớ – Tỉnh Hủa Phăn – Nước Cộng hoà dân chủ nhân dân Lào. Đến nay, huyện Quế Phong đã có 12 xã và 01 thị trấn, được chia thành 3 vùng dân cư.
Vị Trí Địa Lý
- Tọa độ:
Nằm trong khoảng 19o26’ – 20o vĩ độ Bắc và 104o30’ – 105o10’ kinh Đông. - Địa giới hành chính của huyện:
- Phía Bắc giáp tỉnh Thanh Hoá.
- Phía Nam giáp huyện Tương Dương.
- Phía Đông giáp huyện Quỳ Châu.
- Phía Tây giáp huyện Sầm Tớ, tỉnh Hủa Phăn, Nước Cộng hòa Dân chủ nhân dân Lào.
Huyện Quế Phong cách thành phố Vinh 180km, có 15km đường quốc lộ 48 chạy qua huyện, giao thông trên địa bàn nội huyện và giao lưu kinh tế với bên ngoài còn khó khăn. Nằm trong vùng kinh tế Tây Nghệ An đã được Thủ tướng phê duyệt và là huyện có vị trí quan trọng, chiến lược về an ninh quốc phòng.
Diện Tích và Khí Hậu
Diện tích tổng diện tích tự nhiên toàn huyện là 189.543,43 ha, trong đó diện tích lúa nước trên 2.100 ha. Địa hình huyện Quế Phong phức tạp, chủ yếu gồm đồi núi chiếm tới 70% diện tích tự nhiên.
Khí hậu trong huyện Quế Phong thuộc chế độ gió mùa nhiệt đới. Có hai loại gió chính:
- Gió Tây Nam (gió Lào) thổi từ tháng 4 đến tháng 9, tốc độ gió 0,5m/s, mang theo khí hậu khô nóng đặc biệt là ở vùng thung lũng và lòng chảo của huyện, dễ xảy ra lốc lớn và mưa đá.
- Gió Đông Bắc thổi từ tháng 10 đến tháng 3 năm sau, tốc độ gió 0,6m/s, khí hậu khô hanh, mưa phùn và rét, dễ gây thiếu nước và giảm tốc độ sinh trưởng cây trồng, cũng như gây ra dịch bệnh cho gia súc và gia cầm, ảnh hưởng đến cuộc sống và sức khỏe của con người.
Huyện Quế Phong nằm trong vùng khí hậu nhiệt đới gió mùa, có 3 khu vực với 2 tiểu vùng khí hậu khác nhau. Vùng cao có mưa nhiều, độ ẩm lớn và nhiệt độ thấp. Vùng thấp có khí hậu ôn hoà, sự khác biệt lớn nhất giữa 2 vùng là nhiệt độ mùa hè; ban ngày vùng thấp thường cao hơn 2 – 30°C và độ ẩm không khí thấp hơn, gây ra thời tiết khô nóng.
Nhiệt độ trung bình hàng năm từ 22 đến 24°C. Nhiệt độ cao nhất trung bình hàng năm là 34°C, nhiệt độ thấp nhất trung bình hàng năm là 9°C. Mùa hè từ tháng 4 đến tháng 10, thời tiết nóng ẩm với nhiệt độ cao, có ngày nhiệt độ lên tới 38 – 40°C. Mùa đông từ tháng 11 đến tháng 3 năm sau, nhiệt độ xuống thấp 2 – 30°C.
Độ ẩm không khí bình quân là 84%, tháng khô nhất từ tháng 1 đến tháng 3 với độ ẩm 18%, tháng ẩm nhất là tháng 8 và tháng 9 với độ ẩm 90%. Lượng bốc hơi bình quân hàng năm là 638mm, tháng cao nhất từ tháng 4 đến tháng 6 với lượng bốc hơi 82mm, tháng thấp nhất là 22mm (tháng 12, tháng 1 và tháng 2). Lượng mưa trung bình hàng năm là 1.800mm, phân bố theo mùa. Mùa mưa từ tháng 5 đến tháng 10, lượng mưa tập trung 70 – 90% lượng mưa hàng năm, thường gây ngập lụt, lũ quét và lũ ống. Mùa khô từ tháng 11 đến tháng 4 năm sau, lượng mưa thấp, dễ gây thiếu nước và khô hạn ở một số nơi. Số ngày mưa trên 190 ngày/năm.
Đất Đai và Địa Hình
Huyện Quế Phong có 3 dạng địa hình chính:
a. Địa hình đồi núi cao:
Là địa hình đặc trưng trong khu vực, gồm các dải núi có độ cao hơn 1.000m, nằm ở phía Tây Bắc của huyện, tập trung ở 3 xã Đồng Văn, Thông Thụ và Hạnh Dịch. Địa hình bị chia cắt mạnh bởi các dãy núi cao và có hệ thống sông suối khá dày đặc. Điển hình là dãy núi cao Trường Sơn từ 1.600 – 1.828m và núi Chóp Cháp (1.705m), đỉnh cao nhất là Phù Hoạt (2.452m), núi Pả Môn (1.197m), núi Canh Cỏ (1.123m), và núi Mong (1.071m). Địa hình có độ dốc thường trên 30°, dễ gây hiện tượng sạt lở và trượt đất. Diện tích dạng địa hình này chiếm gần 52% diện tích tự nhiên của huyện và cũng là vùng thượng lưu của hai con sông lớn là sông Chu và sông Hiếu. Thảm thực vật chủ yếu là rừng cây tự nhiên, địa hình này chỉ có ý nghĩa lâm sinh để duy trì độ che phủ đất rừng tự nhiên và tạo ra nguồn nước cho việc điều hòa khí hậu trong vùng.
b. Địa hình đồi núi trung bình và núi thấp:
Bao gồm các dãy đồi núi có độ cao từ 250 đến 850m, là vùng chuyển tiếp giữa khu vực núi cao và vùng thấp. Nằm ở phía Tây Nam của huyện, dạng địa hình này tập trung ở các xã Châu Thôn, Cắm Muộn, Quang Phong, Nậm Nhoóng, Tri Lễ và Nậm Giải. Diện tích của nó chiếm 50% tổng diện tích tự nhiên của huyện. Thảm thực vật chủ yếu là rừng cây tự nhiên và rừng trồng đặc sản như cây quế, keo lai, mỡ, trám và nhiều loại gỗ khác. Trên địa hình này còn có một diện tích đất đồi núi chưa sử dụng, có thể khai thác để sản xuất nông nghiệp như trồng cây ăn quả, làm nương rẫy, làm ruộng bậc thang và trồng rừng theo mô hình nông lâm kết hợp.
c. Địa hình bằng, thấp:
Bao gồm các thung lũng nằm dưới chân núi cao hoặc dải đất bằng nằm dọc hai bên bờ suối. Có những nơi diện tích rộng từ 300 đến 400 ha và tập trung ở các xã: Mường Nọc, Châu Kim, Quế Sơn, Tiền Phong và thị trấn Kim Sơn. Độ dốc thường từ 3 đến 5 độ, rất thuận lợi cho canh tác. Đây là vùng sản xuất lúa, rau và màu sắc tập trung với sản lượng lớn của huyện Quế Phong.
d. Sông Suối
Huyện Quế Phong có 4 con sông chính, phân bố đều từ Tây Bắc sang Tây Nam:
- Sông Chu bắt nguồn từ Lào chảy qua các xã Đồng Văn, Thông Thụ huyện Quế Phong rồi đổ vào Thanh Hoá.
- Sông Nậm Việc (đầu nguồn sông Hiếu) bắt nguồn từ biên giới và chảy qua xã Hạnh Dịch về phía Nam của huyện rồi vào địa phận huyện Quỳ Châu.
- Sông Nậm Quàng là một nhánh lớn của sông Hiếu, bắt nguồn từ biên giới Việt Lào ở xã Tri Lễ, dài 71km, diện tích lưu vực 594,8 km2.
- Sông Nậm Giải cũng là một nhánh của sông Hiếu, bắt nguồn từ biên giới Việt Lào ở xã Nậm Giải, dài 43 km chảy qua các xã Châu Kim và Mường Nọc.
Nhờ hệ thống sông suối khá dày đặc kết hợp với địa hình tương đối cao, huyện Quế Phong có nhiều cơ hội để phát triển các công trình thủy điện phục vụ lợi ích quốc gia, lợi ích dân tộc và toàn xã hội. Hiện nay, trên địa bàn huyện có 6 công trình thủy điện đã được đầu tư xây dựng: Thủy điện Hủa Na; Nhãn Hạt, bản Cốc, Sao Va, sông Quang, Châu Thôn, với tổng công suất gần 280 MW, trong đó 2 công trình đã được đưa vào vận hành và hòa vào mạng lưới điện quốc gia.
Ngoài ra, còn có thác Sao Va là điểm đến lý tưởng cho các du khách thích khám phá các nét đẹp mà tự nhiên ban tặng cho huyện Quế Phong.
Đoạn này được chỉnh sửa bởi HEFC. HEFC
