Dấu tích văn hóa trong quá khứ
Vào thời kỳ đá cũ, văn hóa Sơn Vi đã xuất hiện trên vùng đất xứ Đoài (được gọi là Hà Tây ngày nay) và sau đó là văn hóa Hòa Bình thời đại đá mới. Trong thời kỳ kim khí, nhiều di chỉ khảo cổ giai đoạn Phùng Nguyên, Đồng Đậu và Gò Mun đã được phát hiện tại địa bàn này. Trong giai đoạn văn hóa Đông Sơn, đã có gần 50 di tích được khám phá ở xứ Đoài. Văn hóa Đông Sơn không chỉ là kết quả của sự pha trộn và phát triển của nền văn hóa tiền sử miền Bắc, mà còn là văn hóa của thời kỳ đầu tiên xây dựng quốc gia trên toàn bộ lãnh thổ Việt Nam.
Hình thành Nhà nước Văn Lang
Theo sách Việt sử lược, Nhà nước Văn Lang – nhà nước đầu tiên trong lịch sử Việt Nam – đã được hình thành vào thời Trang Vương nhà Chu (696-682 TCN) tại xứ Đoài. Văn Lang là một bộ tộc mạnh nhất trong khu vực, từ chân núi Ba Vì đến chân núi Tam Đảo, là nơi tập hợp và lãnh đạo các bộ tộc khác. Các bộ tộc Văn Lang, Tân Xương, Gia Ninh và Phúc Lộc đều nằm trong xứ Đoài. Xứ Đoài là vùng đất nguyên gốc của con người Việt Nam, nơi hình thành quốc gia Việt Nam và nơi tạo nên các giá trị của truyền thống dân tộc Việt Nam.
Cuộc khởi nghĩa và sự chống lại Bắc thuộc
Sau thời kỳ Bắc thuộc, xứ Đoài trở thành trung tâm quan trọng nhất cho chính quyền đô hộ triển khai chính sách bóc lột và đồng hóa dã man dưới sự áp bức của nhà áp chế. Chính vì vậy, khu vực này đã trở thành địa điểm dẫn đầu trong các phong trào đấu tranh chống lại ách đô hộ.
Cuộc khởi nghĩa của Hai Bà Trưng nổ ra tại khu vực cửa sông Hát (Hát Môn, Phúc Thọ) và lan rộng khắp cả nước. Cuộc khởi nghĩa này không chỉ định hướng cho tương lai phát triển của dân tộc Việt Nam mà còn ảnh hưởng tới các dân tộc trên thế giới. Cuộc khởi nghĩa này đã chứng tỏ rõ rằng người dân Việt Nam có tinh thần độc lập và phẩm giá của riêng mình.
Các phong trào đấu tranh yêu nước
Không chỉ có cuộc khởi nghĩa Hai Bà Trưng, các phong trào đấu tranh chống lại ách đô hộ của nhà Đường và các triều đại khác cũng đã tìm đến xứ Đoài. Vùng đất Sơn Tây (được gọi là xứ Đoài ngày nay) đã trở thành khu vực căn cứ cho các phong trào đấu tranh này.
Lý Bí đã dẫn dắt cuộc nổi dậy của toàn dân từ vùng đất Thái Bình, nơi trung tâm là thị trấn Trạm Trôi (huyện Hoài Đức ngày nay). Cuộc nổi dậy này đã lập nên Nhà nước Vạn Xuân độc lập vào năm 544 và kéo dài đến năm 602. Đây là lần đầu tiên người Việt tự xây dựng một cơ cấu nhà nước mới theo chế độ tập quyền cao.
Đất nước Việt Nam độc lập và phát triển
Ngô Quyền, anh hùng của xứ Đoài, đã đánh dấu bước tiến dài và quan trọng trong lịch sử Việt Nam. Cuộc chiến giữa quân số ít nhưng quyết tâm cao của người Việt Nam và quân đội xâm lược Bắc thuộc đã kết thúc bằng chiến thắng vang dội tại Bạch Đằng năm 938. Đó là bước tiến quan trọng trong việc chấm dứt quãng thời gian nghìn năm ách đô hộ của Trung Quốc và mở ra thời kỳ độc lập và phát triển của đất nước.
Đất nước Việt Nam và xứ Đoài
Xứ Đoài, nơi có lịch sử vô cùng quan trọng trong nền văn hóa lịch sử của Việt Nam, đã góp phần không nhỏ vào việc xây dựng và phát triển đất nước. Các anh hùng như Hai Bà Trưng, Lý Bí, Phùng Hưng và Ngô Quyền đều là những người dân của xứ Đoài và đã có đóng góp lớn trong lịch sử đấu tranh của dân tộc Việt Nam.
Với vị trí địa lý và các tài nguyên tự nhiên, xứ Đoài đã trở thành nguồn lực hàng đầu để xây dựng và phát triển đất nước. Đất Đoài cùng với Thăng Long (Hà Nội ngày nay) đã làm nên văn hóa Thăng Long, văn minh Đại Việt và góp phần quan trọng vào sự nghiệp xây dựng và bảo vệ đất nước.
Trích từ bài viết được chỉnh sửa bởi HEFC.