Tổng quan

Hiện nay, nhiễm giun là vấn đề phổ biến trong cộng đồng dân cư, đặc biệt là ở các nước đang phát triển như Việt Nam. Bệnh nhiễm giun không chỉ gây chậm phát triển cho trẻ em mà còn ảnh hưởng đến chỉ số thông minh của chúng. Ngoài ra, người lớn cũng có thể mắc phải nhiều bệnh liên quan như chứng di tinh hay viêm âm đạo. Tuy nhiên, việc phòng ngừa nhiễm giun không phải là việc khó khăn. Trong bài viết này, chúng tôi sẽ giới thiệu về bệnh nhiễm giun kim, mức độ nguy hiểm của nó và cách phòng tránh bệnh một cách hiệu quả.

Tác nhân gây bệnh và phương thức lây truyền

Bệnh nhiễm giun kim do vi khuẩn Enterobius vermicularis gây ra và chủ yếu sống trong hệ tiêu hóa của con người. Bệnh có thể lây truyền từ người này sang người khác và tỷ lệ mắc bệnh ở trẻ em thường cao hơn so với người lớn. Giun kim trưởng thành sinh sống chủ yếu trong ruột non và sau đó di chuyển xuống ruột già. Chúng thường nắm bám vào niêm mạc ruột, đặc biệt là ở manh tràng và các đoạn ruột gần đó. Con đực giun kim sẽ chết sau khi giao phối, trong khi con cái giun kim thì thường rời khỏi hậu môn để đẻ trứng, gây ngứa và sưng tấy niêm mạc hậu môn. Một con cái giun kim có thể đẻ từ 4.000 đến 200.000 trứng. Sau khi đẻ hết trứng, con cái giun kim cũng chết. Tuổi thọ của giun kim rất ngắn, chỉ khoảng 1-2 tháng. Trứng giun kim phát triển rất nhanh, chỉ sau 4-8 giờ đã trở thành ấu trùng và được đẩy ra ngoài qua phân. Nếu người tiêu thụ trứng ký sinh trùng này, chúng sẽ đi theo hệ tiêu hoá vào dạ dày. Ở dạ dày, ấu trùng sẽ phát triển thành giun rồi di chuyển xuống ruột non và trưởng thành. Một số trứng ở vùng hậu môn có thể phát triển thành ấu trùng, ấu trùng này sẽ xâm nhập vào hậu môn và tiếp tục phát triển trong ruột non, dẫn đến khả năng tái nhiễm giun kim rất dễ dàng.

Triệu chứng

Về lâm sàng, nhiều trường hợp bị nhiễm giun kim không có triệu chứng đặc biệt. Bệnh giun kim có tính chất kéo dài và mạn tính, thường gây ra các triệu chứng sau:

• Rối loạn tiêu hóa: Triệu chứng đầu tiên là ngứa hậu môn, thường xảy ra vào buổi tối và khi đi ngủ (do nhiệt độ của giường làm cho giun kim kích thích đẻ trứng). Khu vực xung quanh hậu môn thường bị tấy đỏ và sưng huyết. Phân thường có dạng nát hoặc lỏng, đôi khi có máu hoặc chất nhầy, và thỉnh thoảng có tiêu chảy. Trẻ em thường mất hứng ăn hoặc ăn không tiêu, đôi khi có cảm giác buồn nôn hoặc mửa, và đau ở bụng.
• Triệu chứng thần kinh: Trẻ có thể trở nên bị rối loạn, đau đầu, dễ bị kích thích và khó ngủ. Nhiều tài liệu còn cho biết mắc bệnh giun kim là một trong những nguyên nhân gây ra rối loạn tiểu tiện ở trẻ em.
• Ở người lớn, bệnh giun kim có thể gây ra chứng di tinh ở nam giới, viêm âm đạo ở phụ nữ và gây ảnh hưởng đến kinh nguyệt, như kinh nguyệt không đều hoặc đau bụng kinh. Ngoài ra, giun kim cũng có thể xâm nhập và gây viêm phổi, viêm thực quản, viêm mũi và cổ tử cung. Nếu không được điều trị kịp thời, bệnh còn có thể gây viêm ruột thừa hoặc thủng ruột.

Chẩn đoán

Triệu chứng ngứa xung quanh hậu môn và có thể nhìn thấy giun kim đang bò ở vùng này là một dấu hiệu chính để chẩn đoán bệnh giun kim. Xét nghiệm trứng giun kim bằng phương pháp Scotch, sử dụng chất bám dính để lấy trứng giun kim đã đẻ ra ở vùng hậu môn hoặc sử dụng tăm bông hoặc que thủy tinh để lấy mẫu cho xét nghiệm. Bệnh giun kim cần được chẩn đoán phân biệt với các bệnh khác gây ngứa hậu môn như nhiễm nấm, dị ứng, trĩ, viêm trực tràng, nứt trực tràng hay bệnh giun lươn.

Điều trị

Bệnh nhiễm giun kim, nếu không tái nhiễm, sẽ tự giảm sau 2 tháng vì tuổi thọ của giun trưởng thành chỉ khoảng 2 tháng. Do đó, khi điều trị, cần chú ý tránh nhiễm lại và không lây truyền bệnh cho người khác. Để điều trị bệnh giun kim, đặc biệt là ở trẻ em, nên tìm đến sự giúp đỡ của bác sĩ để được khám và chỉ định loại thuốc, liều lượng và cách sử dụng đúng. Người thân của bệnh nhân không nên tự ý sử dụng thuốc vì không biết được tác dụng của thuốc cũng như tác dụng phụ, điều này không có lợi cho sức khỏe của người bệnh.

Phòng ngừa

Để phòng ngừa bệnh giun kim, chúng ta có thể thực hiện những biện pháp sau:

• Giữ vệ sinh cá nhân, đặc biệt là việc rửa tay trước khi ăn, sau khi đi vệ sinh và cắt ngắn móng tay.
• Không nên để trẻ nhỏ mút tay, cần cắt ngắn móng tay và giữ vùng quanh hậu môn sạch sẽ, tránh gãi ngứa.
• Trẻ em không nên mặc quần thủng đít và cần được rửa sạch hậu môn.
• Thường xuyên lau dọn nhà cửa, giặt ga và chăn màn để diệt trứng giun kim.
• Định kỳ khám sức khỏe để phát hiện và điều trị bệnh giun kim đúng cách. Nếu có triệu chứng nhiễm giun kim, cần điều trị cho toàn bộ thành viên trong gia đình.

BSCKII. Hồ Ngọc Quý

Lưu ý: Bài viết được chỉnh sửa bởi HEFC.