Vị trí địa lý

Tọa lạc ở cửa ngõ phía Tây Nguyên, tỉnh Đắk Nông thuộc đoạn cuối dãy Trường Sơn. Địa điểm này có tọa độ từ 11°45 đến 12°50 vĩ độ bắc và từ 107°12 đến 108°07 kinh độ đông. Thành phố Gia Nghĩa là trung tâm tỉnh, cách Buôn Ma Thuột 125 km theo quốc lộ 14, cách TP.HCM 250 km về phía Nam, cách Đà Nẵng 689 km về phía Bắc, và cách Hà Nội 1358 km về phía Bắc.

• Phía Đông và phía Bắc giáp tỉnh Đắk Lắk.
• Phía Tây giáp tỉnh Bình Phước và tỉnh Mondulkiri, Vương quốc Campuchia.
• Phía Nam và đông nam giáp tỉnh Lâm Đồng.

Các điểm cực của tỉnh Đắk Nông

• Điểm cực Đông: xã Đăk Plao, huyện Đắk Glong
• Điểm cực Tây: xã Quảng Trực, huyện Tuy Đức
• Điểm cực Nam: xã Hưng Bình, huyện Đắk R’lấp
• Điểm cực Bắc: xã Ea Po, huyện Cư Jút.

Trên địa bàn tỉnh Đắk Nông có 2 cửa khẩu quốc tế với Vương quốc Campuchia là cửa khẩu Đăk Per thuộc huyện Đắk Mil và Bup’rang thuộc địa phận Tuy Đức.

Điều kiện tự nhiên

Đắk Nông nằm trên cao nguyên M’Nông, với độ cao trung bình từ 600 đến 700 mét so với mực nước biển, cao nhất là ở Tà Đùng với độ cao lên đến 1.982 mét. Địa hình tỉnh chạy dài từ đông sang tây, đa dạng và bị chia cắt bởi các dãy núi, cao nguyên rộng lớn, và đồng bằng thấp trũng.

Khí hậu ở Đắk Nông chuyển tiếp giữa hai vùng khí hậu Tây Nguyên và Đông Nam Bộ. Chế độ khí hậu ở đây kết hợp các đặc điểm của khí hậu nhiệt đới gió mùa cận xích đạo và khí hậu cao nguyên nhiệt đới ẩm. Mùa mưa kéo dài từ tháng 4 đến tháng 11, chiếm hơn 90% lượng mưa cả năm. Lượng mưa trung bình hàng năm là 2.513mm. Mùa khô diễn ra từ tháng 12 đến tháng 3 năm sau, với lượng mưa không đáng kể. Nhiệt độ trung bình hàng năm là 22-23°C, nhiệt độ cao nhất là 35°C và thấp nhất là 14°C. Điều kiện thời tiết này rất thuận lợi cho việc trồng cây nhiệt đới lâu năm. Tuy nhiên, khí hậu ở Đắk Nông cũng có một số hạn chế, như sự không cân đối về lượng mưa và biên độ nhiệt độ lớn giữa ngày và đêm, cũng như theo mùa. Điều này ảnh hưởng đến việc cung cấp nước, duy trì nước, và lập kế hoạch cho mùa vụ cây trồng.

Đắk Nông có mạng lưới sông suối, hồ, đập phân bố tương đối đều, thuận lợi cho việc khai thác nguồn nước phục vụ cho sản xuất nông nghiệp, công nghiệp, và xây dựng các công trình thủy điện. Đất đai tại Đắk Nông khá phong phú và đa dạng, chia thành 5 nhóm đất chính bao gồm đất xám, đất đỏ bazan, và đất đen bồi tụ. Diện tích đất nông nghiệp chiếm 47% tổng diện tích tự nhiên, trong đó đất trồng cây công nghiệp lâu năm chiếm phần lớn diện tích.

Hành chính

Tỉnh Đắk Nông có 1 thành phố và 7 huyện, với tổng cộng 71 đơn vị hành chính cấp xã, gồm 6 phường, 5 thị trấn và 60 xã.

Lịch sử

Trong thời kỳ Pháp thuộc vào năm 1893, vùng cao nguyên Trung phần, bao gồm khu vực của tỉnh Đắk Nông ngày nay, trở thành vùng chiếm quyền của người Pháp. Trong thời gian từ năm 1912 đến năm 1936, đã diễn ra một cuộc khởi nghĩa lớn và quy mô kéo dài chống lại thực dân Pháp tại khu vực cao nguyên M’Nông do thủ lĩnh dân tộc M’Nông là N’trang Lơng lãnh đạo. Năm 1940, trên cùng khu vực, Pháp đã xây dựng Ngục Đăk Mil (nay thuộc huyện Đắk Mil).

Năm 1946, khu vực này thuộc Xứ Thượng Nam Đông Dương và sau đó vào năm 1950, đã được gộp vào Hoàng triều Cương Thổ trước khi chính thể này bị bãi bỏ vào năm 1955 trong thời kỳ Việt Nam Cộng hòa. Từ năm 1959, khu vực Nâm Nung trở thành căn cứ của lực lượng quân cách mạng.

Tháng 1 năm 1959, chính quyền Việt Nam Cộng hòa thành lập tỉnh Quảng Đức trên cơ sở tách gần như toàn bộ quận Đăk Song (trừ tổng Đăk Lao ở phía bắc) và một phần quận Lăk từ tỉnh Darlac (Đắk Lắk), cùng với một phần nhỏ từ tỉnh Phước Long và tỉnh Lâm Đồng. Tỉnh lỵ được đặt tại Gia Nghĩa. Địa giới hành chính của tỉnh Quảng Đức, về cơ bản tương tự như địa giới của tỉnh Đắk Nông ngày nay (trừ huyện Cư Jút hiện nay khi đó thuộc quận Ban Mê Thuột của tỉnh Darlac), được chia thành 3 quận: Đức Lập, Kiến Đức, Khiêm Đức và khu hành chính Đức Xuyên. Tháng 12 năm 1960, chính quyền Cách mạng đã quyết định giải thể tỉnh Quảng Đức, chuyển Đức Lập, Đức Xuyên về tỉnh Đắk Lắk, Kiến Đức về tỉnh Phước Long, và Khiêm Đức về tỉnh Lâm Đồng.

Sau khi miền Nam và miền Bắc thống nhất, tháng 5 năm 1975, tỉnh Quảng Đức được tái lập. Tháng 11 năm 1975, tỉnh Quảng Đức sáp nhập vào tỉnh Đắk Lắk. Ngày 26 tháng 11 năm 2003, Quốc hội ban hành Nghị quyết số 22/2003/QH11 chia tỉnh Đắk Lắk thành hai tỉnh Đắk Lắk và Đắk Nông. Khi tách ra, tỉnh Đắk Nông có 6 đơn vị hành chính gồm 6 huyện: Cư Jút, Đắk Mil, Đắk Nông, Đắk R’lấp, Đắk Song, và Krông Nô. Tỉnh lỵ được đặt tại thị trấn Gia Nghĩa, huyện Đắk Nông.

Ngày 27 tháng 6 năm 2005, thị xã Gia Nghĩa được chia thành thành phố Gia Nghĩa và huyện Đắk Glong.

Ngày 22 tháng 11 năm 2006, huyện Đắk R’lấp được chia thành 2 huyện: Đắk R’lấp và Tuy Đức.

Ngày 1 tháng 1 năm 2020, thị xã Gia Nghĩa được nâng cấp thành thành phố Gia Nghĩa. Hiện nay, tỉnh Đắk Nông có 1 thành phố và 7 huyện.

Kinh tế

Trong năm 2022, tỉnh Đắk Nông đã đạt vượt qua toàn bộ 11 chỉ tiêu kinh tế – xã hội đã đề ra. Tốc độ tăng trưởng GRDP đạt 7,59%, vượt kế hoạch 0,09%. Thu ngân sách nhà nước đạt 3.475 tỷ đồng, vượt kế hoạch 15,8%. Tổng vốn đầu tư toàn xã hội đạt 19.280 tỷ đồng, tăng 14,5% so với năm 2021. GRDP bình quân đầu người đạt 59,61 triệu đồng, vượt kế hoạch 112%. Tỷ lệ hộ nghèo giảm trên 3%, tỷ lệ hộ nghèo đồng bào dân tộc thiểu số tại chỗ giảm trên 5%. Tổng mức bán lẻ hàng hóa và doanh thu dịch vụ đạt 19.312 tỷ đồng, tăng 21% so với cùng kỳ. Tổng lượt khách du lịch đến Đắk Nông đạt 480.000 lượt, tăng 280,6% so với cùng kỳ. Tỷ lệ che phủ rừng đạt 38,5%, diện tích trồng mới rừng đạt 2.039,57 ha. Công tác xây dựng nông thôn mới tiếp tục được quan tâm, dự kiến có thêm 3 xã đạt chuẩn nông thôn mới và 2 xã đạt chuẩn nông thôn mới nâng cao. Công tác đảm bảo an sinh xã hội, chăm sóc đời sống nhân dân, và các lĩnh vực văn hoá, giáo dục, môi trường, cải cách hành chính, chuyển đổi số, phòng chống tham nhũng, tiêu cực cũng được quan tâm chỉ đạo và có những chuyển biến tích cực. Quốc phòng, an ninh, và trật tự an toàn xã hội được duy trì vững chắc.

Giáo dục

Đến cuối năm 2022, tỉnh Đắk Nông có tổng cộng 367 cơ sở giáo dục, trong đó có 41 cơ sở giáo dục không thuộc công lập. Trong số 316 trường mầm non – tiểu học công lập, có 179 trường đạt chuẩn quốc gia, tỷ lệ đạt 56,65%. Con số cụ thể như sau:

• Giáo dục mầm non: 126 trường, trong đó có 36 trường không thuộc công lập và 41 trường đạt chuẩn quốc gia, tỷ lệ đạt 45,5%.
• Tiểu học: 119 trường, trong đó có 1 trường không thuộc công lập và 72 trường đạt chuẩn quốc gia, tỷ lệ đạt 61,53%.
• Trung học cơ sở: 79 trường, trong đó có 2 trường không thuộc công lập và 52 trường đạt chuẩn quốc gia, tỷ lệ đạt 67,53%.
• Trung học phổ thông: 33 trường, trong đó có 1 trường không thuộc công lập và 14 trường đạt chuẩn quốc gia, tỷ lệ đạt 43,75%.
• Giáo dục thường xuyên: 8 trung tâm (1 trung tâm cấp tỉnh và 7 trung tâm cấp huyện).
• Giáo dục hòa nhập: 2 trung tâm, trong đó có 1 trung tâm tư thục.

Y tế

Toàn ngành y tế tỉnh Đắk Nông gồm 14 đơn vị trực thuộc Sở Y tế, với hơn 2.000 cán bộ y tế. Số lượng bác sĩ là 507 trong đó có 149 bác sĩ sau đại học. Bên cạnh đó, tỉnh còn có bệnh viện đa khoa với quy mô 380 giường bệnh và 411 cán bộ y tế, tuyến huyện gồm 7 trung tâm y tế đa chức năng với 915 giường bệnh và 991 cán bộ y tế, và tuyến xã gồm 71 xã, phường, thị trấn với 561 cán bộ y tế.

Diện tích và dân số theo thống kê năm 2021

• Diện tích tỉnh: [chưa có thông tin]
• Dân số tỉnh: [chưa có thông tin]

Văn hóa

Giao thông

Tỉnh Đắk Nông có các quốc lộ 14, 14C, và 28 đi qua.