Chính trị là gì? Vai trò lãnh đạo của Đảng trong hệ thống chính trị?

Chính trị là gì?

Chính trị không chỉ đơn thuần là một lĩnh vực mà còn là toàn bộ hoạt động liên quan đến quan hệ giữa các dân tộc, các giai cấp và các tầng lớp xã hội. Vấn đề cốt lõi của chính trị là giành chính quyền, duy trì và sử dụng quyền lực nhà nước, định hình hình thức tổ chức, nội dung và nhiệm vụ hoạt động của Nhà nước, cũng như tham gia vào công việc của Nhà nước.

Chính trị liên quan đến quyền lợi của nhà nước và các giai cấp. Nó thuộc kiến trúc thượng tầng và xuất hiện khi xã hội phân chia giai cấp dựa trên cơ sở hạ tầng kinh tế nhất định. Chính trị vẫn tồn tại khi vẫn còn nhà nước và giai cấp.

Ở Việt Nam, trong quá trình xây dựng chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam, chính trị đảm bảo vai trò lãnh đạo của Hiệp hội các dân tộc Việt Nam, Đảng Cộng sản và quyền làm chủ của nhân dân lao động trên tất cả các lĩnh vực của đời sống xã hội.

Chính trị trong tiếng Anh được gọi là “Politic”.

Một số khái niệm liên quan đến chính trị:

Thứ nhất, hệ thống chính trị

Hệ thống chính trị là một tập hợp các tổ chức chính trị và xã hội, bao gồm Nhà nước, đảng chính trị và các tổ chức chính trị – xã hội hợp pháp liên kết với nhau. Mục tiêu của hệ thống chính trị là tác động vào quá trình đời sống xã hội để củng cố, duy trì và phát triển chế độ phù hợp với lợi ích của các giai cấp cầm quyền.

Hệ thống chính trị xuất hiện cùng với sự thống trị của nhà nước và giai cấp. Nó thực hiện đường lối chính trị của giai cấp cầm quyền. Ở Việt Nam, giai cấp công nhân và nhân dân là chủ thể của quyền lực. Vì vậy, hệ thống chính trị tại đây là công cụ để thực hiện quyền làm chủ của nhân dân lao động dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam.

Thứ hai, thể chế chính trị

Thể chế chính trị là hệ thống các định chế hợp lại thành một chế độ chính trị. Nó là hình thức thể hiện các thành phần của hệ thống chính trị trong xã hội. Các thành phần đó bao gồm: mặt trận Tổ quốc, nhà nước, đảng chính trị và các tổ chức xã hội khác. Chúng có vai trò và ảnh hưởng lẫn nhau trong hệ thống chính trị.

Vai trò lãnh đạo của Đảng trong hệ thống chính trị:

Trong hệ thống chính trị xã hội chủ nghĩa, đảng Cộng sản luôn đảm nhận vai trò lãnh đạo. Với bản chất là đội tiên phong của công nhân, đảng Cộng sản luôn trung thành với mục tiêu và lợi ích lâu dài của công nhân và lao động. Đặc biệt, đảng Cộng sản có phương pháp luận đúng đắn trong nhận thức và hoạt động của mình là Học thuyết Mác – Lênin. Chính những ưu thế này đã xác định vai trò của các đảng Cộng sản trong hệ thống chính trị xã hội chủ nghĩa.

Thứ nhất, đảng Cộng sản là lực lượng lãnh đạo nhà nước và xã hội

Trong hệ thống chính trị của Việt Nam, đảng Cộng sản Việt Nam là trung tâm lãnh đạo của hệ thống chính trị. Việc thực hiện quyền lực của nhân dân phụ thuộc vào đội ngũ lãnh đạo của Đảng.

Đảng Cộng sản Việt Nam được Hiến pháp công nhận là lực lượng lãnh đạo nhà nước và xã hội vì:

Đảng Cộng sản Việt Nam là đại diện chính của công nhân và nhân dân lao động, trung thành với quyền lợi của công nhân, nhân dân lao động và của toàn dân. Đảng Cộng sản Việt Nam ra đời với tư cách là lãnh đạo chính trị của công nhân, nhân dân lao động và toàn dân. Đảng là kết quả của sự kết hợp giữa chủ nghĩa Mác – Lênin và phong trào yêu nước và phong trào cách mạng. Điều này là đặc thù duy nhất của Đảng Cộng sản Việt Nam. Qua lịch sử đấu tranh giành độc lập, Đảng ta đã thấy rằng để giải phóng và xây dựng thành công xã hội chủ nghĩa, chúng ta cần giải phóng toàn bộ nhân dân lao động… Lợi ích của các giai cấp cơ bản phải được thống nhất. Đảng phải đại diện cho lợi ích của công nhân, nhân dân lao động và toàn dân, không chỉ trong tương lai mà còn trên thực tế. Điều này không chỉ là sách lược mà còn là mục tiêu và lý tưởng của Đảng. Khi giành được quyền lãnh đạo in CNXH, trách nhiệm của Đảng trước giai cấp và dân tộc càng tăng lên gấp bội. Vai trò lãnh đạo và uy tín của Đảng phụ thuộc vào việc thực hiện trách nhiệm nặng nề đó. Ngoài lợi ích đó, Đảng không có lợi ích khác. Điều này cho thấy sự trong sạch của Đảng. Vì đã chứng minh rằng Đảng có thể làm như vậy, nên Đảng được công nhận là lực lượng lãnh đạo duy nhất, đảm bảo sự phát triển của xã hội.

Thứ hai, Đảng đảm bảo sự ổn định của hệ thống chính trị

Đảng cũng có vai trò tiên phong, điều này được thể hiện trong lý luận và hoạt động tiên phong. Nhân dân cần Đảng làm lãnh đạo, đó là lãnh tụ chính trị và người dẫn đường, bởi Đảng được trang bị những lý luận tiên phong. Trong đó, chủ nghĩa Mác – Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh là nguồn cảm hứng cho hoạt động của Đảng. Những lý luận đó cung cấp căn cứ khoa học cho việc đề ra và thực hiện đường lối, chủ trương và chính sách của Đảng. Các phần tử trong Đảng luôn làm việc theo đường lối và chính sách mà Đảng đề ra. Việc này đã tạo ra sự ổn định cho hệ thống chính trị của đất nước.

Thứ ba, biểu hiện cụ thể vai trò lãnh đạo của Đảng

Trong lĩnh vực giáo dục, một trong những lĩnh vực mà Đảng quan tâm đặc biệt, Nhà nước đã tăng ngân sách đầu tư cho giáo dục từ 15% lên 18%. Số lượng các trường đại học đã tăng gấp 3,7 lần, số lượng sinh viên tăng gấp 13 lần, số lượng lao động có trình độ đại học ngày càng tăng, tỷ lệ mù chữ đã giảm rõ rệt…. Trên lĩnh vực kinh tế, đã có những tiến bộ đáng kể: Đảng đã đưa Việt Nam thoát khỏi nền kinh tế bao cấp, chuyển sang nền kinh tế hàng hóa thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa. Tốc độ tăng trưởng GDP của 10 năm (1990-2000) đạt 7,5%, và Việt Nam đã chính thức trở thành thành viên thứ 150 của WTO vào năm 2006. Đối ngoại, Việt Nam đã tổ chức các cuộc gặp gỡ và hợp tác với các nước trong khu vực và trên toàn cầu như Thái Lan, Singapore, Mỹ, Pháp…. Vai trò của Đảng cũng được thể hiện trong nhiều lĩnh vực khác nhau (văn hóa, chính trị…) và trong hoạt động của các tổ chức.

Đảng Cộng sản Việt Nam thực hiện sự lãnh đạo của mình dưới các hình thức và phương pháp:

Đảng xác định đường lối, chính sách lớn mang tính chiến lược để chỉ đạo hoạt động của Nhà nước và xã hội trên các lĩnh vực của đời sống xã hội. Hiện nay, Đảng đang quan tâm đến việc xác định các nguyên tắc cơ bản và định hướng để lãnh đạo Nhà nước xây dựng nền pháp quyền Việt Nam xã hội chủ nghĩa thành công.
Đảng phát hiện, đào tạo và bồi dưỡng đội ngũ có phẩm chất và năng lực để đưa vào các vị trí quan trọng của Nhà nước và tổ chức chính trị – xã hội thông qua quá trình bầu cử dân chủ. Việc đưa ra đề xuất của Đảng không áp đặt lên các cơ quan Nhà nước.
Đảng kiểm tra hoạt động của các cơ quan nhà nước và các tổ chức chính trị – xã hội trong việc thực hiện chủ trương, đường lối của Đảng. Qua công tác kiểm tra và giám sát, Đảng phát hiện những thiếu sót trong hoạt động quản lý nhà nước, sai sót trong đường lối, chủ trương và chính sách của mình, và đưa ra biện pháp khắc phục. Công tác kiểm tra của Đảng được thực hiện theo nguyên tắc của tổ chức Đảng, dựa trên chức năng, quyền hạn và tính độc lập của các cơ quan Nhà nước.
Các tổ chức cơ sở của Đảng và các đảng viên gương mẫu trong việc thực hiện đường lối, chính sách của Đảng và pháp luật của Nhà nước. Điều này là một trong những biểu hiện quan trọng để thu hút và lôi cuốn nhân dân thực hiện đường lối, chủ trương và chính sách của Đảng và pháp luật của Nhà nước.

Đảng Cộng sản Việt Nam thực hiện vai trò lãnh đạo của mình đối với các cơ chế khác trong hệ thống chính trị thông qua các phương pháp cụ thể. Khác với phương pháp quản lý Nhà nước, phương pháp lãnh đạo của Đảng không sử dụng biện pháp cưỡng chế. Phương pháp lãnh đạo của Đảng dựa trên sự thuyết phục, giáo dục và thông qua các hoạt động tuyên truyền sâu rộng về đường lối, chính sách và chủ trương của Đảng tới các tầng lớp nhân dân, từ đó giúp nhân dân nhận thức đúng đắn về đường lối, chính sách và chủ trương của Đảng và tự giác thực hiện trong thực tế cuộc sống.

paragraph edited by: HEFC