Trong việc đánh giá hiệu suất kinh doanh của một doanh nghiệp, việc sử dụng các chỉ số kinh tế như ROA, ROE,… là rất quan trọng. Trong bài viết này, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu về chỉ số ROS là gì và chỉ số này phản ánh điều gì. Hãy tìm hiểu cách tính và ứng dụng thực tế của chỉ số ROS.

Chỉ Số ROS Là Gì?

Chỉ số ROS, được gọi là tỷ suất lợi nhuận trên doanh thu, còn được gọi bằng tên tiếng Anh là Return On Sales. Đây là chỉ số thể hiện tỷ suất sinh lời dựa trên doanh thu thực tế của một doanh nghiệp. Nó đánh giá xem mỗi đồng doanh thu thu vào sẽ mang lại bao nhiêu đồng lợi nhuận.

Doanh thu xem xét là doanh thu thuần từ các hoạt động bán hàng và dịch vụ, sau khi trừ đi toàn bộ chi phí và thuế. Chỉ số ROS cũng phản ánh hiệu quả của việc quản lý và kiểm soát chi tiêu của doanh nghiệp trong một giai đoạn cụ thể. Nếu chỉ số này càng cao, chứng tỏ doanh nghiệp đang hoạt động tốt và có lợi nhuận.

ROS Trong Chứng Khoán

Tại sao nhà đầu tư tham gia thị trường chứng khoán cần quan tâm đến chỉ số ROS? Chính vì thông qua chỉ số này, nhà đầu tư có thể theo dõi mức lợi nhuận dành cho các cổ đông của công ty một cách chính xác. Như chúng ta đã biết, lợi nhuận dành cho cổ đông của công ty cổ phần được trích từ lợi nhuận sau thuế của doanh nghiệp. Nhà đầu tư khi sở hữu cổ phiếu của công ty luôn kỳ vọng nhận được cổ tức cao. Khi chỉ số ROS tăng, chứng tỏ lợi nhuận của công ty tăng, cổ đông sẽ nhận được nhiều tiền hơn.

Đồng thời, chỉ số ROS cũng đánh giá khả năng của doanh nghiệp sử dụng chi phí cho hoạt động kinh doanh có hiệu quả hay không. Nếu chỉ số ROS tăng nhưng cổ tức không thay đổi, điều này có nghĩa là công ty đã sử dụng lợi nhuận để tái đầu tư và mở rộng quy mô sản xuất. Ngược lại, nếu cổ tức tăng quá nhiều, chứng tỏ doanh nghiệp không tập trung vào việc phát triển hoạt động.

Nếu không nắm rõ thông tin này và không biết cách tính và xác định chỉ số ROS, kết quả đầu tư vào một doanh nghiệp có thể thấp hơn kỳ vọng. Mặc dù chỉ số này phản ánh tình hình công ty, nhưng lại có liên quan trực tiếp đến lợi nhuận đầu tư, bạn phải học và tìm hiểu kỹ về nó để có chiến lược đầu tư tốt nhất.

Cách Tính Chỉ Số ROS Chính Xác Nhất

Chỉ số ROS được tính bằng cách lấy lợi nhuận sau thuế chia cho doanh thu thuần và nhân với 100%. Trong báo cáo tài chính của mỗi công ty, thông tin chi tiết về hoạt động trong kỳ, khoản thu chi, nợ phải trả và các khoản liên quan khác được trình bày. Lợi nhuận sau thuế và doanh thu thuần có trong báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh, cụ thể:

• Doanh thu thuần = Doanh thu bán hàng, cung cấp dịch vụ – Các khoản giảm trừ doanh thu.
• Lợi nhuận sau thuế = Lợi nhuận trước thuế – Chi phí thuế hiện hành và các khoản thuế hoãn lại của doanh nghiệp.
• Lợi nhuận trước thuế = Tổng lợi nhuận gộp từ bán hàng, cung cấp dịch vụ + Lợi nhuận thuần từ kinh doanh.

Sau khi có lợi nhuận sau thuế, doanh nghiệp sẽ phân bổ cho chủ sở hữu công ty và cổ đông không kiểm soát, từ đó quy ra được khoản lãi cụ thể trên từng cổ phiếu.

Ví dụ: Theo dữ liệu báo cáo tài chính của Vinamilk năm 2017, doanh thu đạt hơn 12.000 tỷ đồng, lợi nhuận sau thuế đạt hơn 1.700 tỷ đồng.

• ROS = (1.700/12.000)*100% = 14%
• Lãi trên mỗi cổ phiếu là 1.070 đồng, giảm so với năm 2016 đạt 1.136 đồng/cổ phiếu (Chỉ số ROS 2016 đạt xấp xỉ 15%).

Hiện nay, trên thế giới còn áp dụng công thức tính ROS:

ROS = Tổng doanh thu - Tổng chi phí / Tổng doanh thu

Bạn có thể sử dụng công thức phù hợp tùy vào nhu cầu của mình.

Mối Tương Quan Giữa ROS Với Các Chỉ Số Khác

Trên thực tế, người ta không sử dụng chỉ duy nhất chỉ số ROS để phân tích mà còn kết hợp với nhiều chỉ số khác, ví dụ như ROA, ROE và ROI. Ba chỉ số này thường gây nhầm lẫn vì chúng đều liên quan đến doanh thu của doanh nghiệp (R – Return). Tuy nhiên, ROA và ROE sẽ tính dựa vào dữ liệu từ bảng cân đối kế toán và phần tài sản, trong khi ROS tính theo báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh.

Trong phần tiếp theo, chúng ta sẽ phân tích sâu hơn mối tương quan giữa ROA, ROE và ROI với chỉ số ROS.

ROS Với ROA

ROA được tính bằng công thức:

ROA = Lợi nhuận sau thuế / Tổng tài sản

Chỉ số này thể hiện mối quan hệ giữa lợi nhuận thực tế của doanh nghiệp so với tài sản mà nó sở hữu. Nghĩa là một đồng vốn bỏ ra sẽ thu lại bao nhiêu lợi nhuận. Nếu tỷ lệ này cao, chứng tỏ lợi nhuận sau thuế tăng, doanh nghiệp quản lý chi phí tốt. Ngược lại, tỷ lệ giảm là lợi nhuận thu về thấp thậm chí thua lỗ vốn bỏ ra.

Chỉ số ROA có liên quan thuận với ROS, khi chỉ số ROS tăng, ROA cũng tăng tương ứng.

ROS Với ROE

Chỉ số ROE là tỷ suất lợi nhuận trên phần vốn chủ sở hữu của công ty, phản ánh hiệu quả sử dụng vốn của doanh nghiệp. Vốn chủ sở hữu cần được cân nhắc kỹ lưỡng trước khi sử dụng, nếu không, có thể dẫn đến nguy cơ phá sản doanh nghiệp. Mối quan hệ giữa ROE và ROS là tỷ lệ thuận:

• ROS tăng thì ROE tăng tương ứng.
• ROS giảm kéo theo ROE giảm tương ứng.

ROS Với ROI

Rất nhiều nhà đầu tư hiểu lầm giữa hai chỉ số này. Bản chất, ROI phản ánh hiệu suất lợi nhuận do hoạt động đầu tư mang lại, trong khi ROS thể hiện hiệu suất sinh lời từ hoạt động kinh doanh. Mặc dù hai chỉ số này không có quan hệ trực tiếp, nhưng nhà đầu tư có thể kết hợp cả hai để đưa ra quyết định đầu tư hợp lý.

• Khi ROI > 0: Doanh nghiệp đang đạt lợi nhuận từ khoản đầu tư, khi đó chi phí đầu tư thấp hơn doanh thu bán hàng.
• Khi ROI < 0: Doanh nghiệp đang lỗ vốn vì tổng doanh thu bán hàng trong đợt đầu tư này thấp hơn chi phí bỏ ra.

Ý Nghĩa của Chỉ Số ROS và Chỉ Số Tốt Là Bao Nhiêu?

Chỉ số ROS không chỉ giúp phản ánh hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp, mà còn có những ý nghĩa quan trọng sau đây:

• Dựa vào chỉ số ROS, nhà đầu tư biết được:
  • Công ty có kinh doanh lãi nếu ROS > 0, và ROS càng cao thể hiện công ty đang hoạt động tốt.
  • Công ty đang lỗ nếu ROS < 0.

Tùy vào đặc điểm từng ngành nghề, nhà đầu tư cần chú ý thêm về chỉ số trung bình của ngành.

• ROS phản ánh khả năng sinh lời của công ty cũng như hiệu quả sử dụng chi phí. Khi ROS tăng, doanh thu tăng và chi phí giảm, dẫn đến lợi nhuận tăng. Như vậy, một đồng doanh thu tạo ra nhiều đồng lợi nhuận hơn.

Câu hỏi “chỉ số ROS bao nhiêu là tốt?” không thể trả lời bằng một con số cụ thể, vì mỗi ngành và mỗi doanh nghiệp có kết quả hoạt động khác nhau. Chúng ta có thể so sánh với:

• Chỉ số trung bình ngành: Mỗi doanh nghiệp kinh doanh trong một lĩnh vực cụ thể sẽ cạnh tranh với các tổ chức khác. Chỉ số trung bình ngành định giá bình quân trong một ngành cụ thể, làm cơ sở để so sánh tình hình hoạt động của các doanh nghiệp trong cùng ngành. Nếu chỉ số ROS của công ty lớn hơn chỉ số trung bình ngành, chứng tỏ công ty đang hoạt động tốt so với các tổ chức cùng ngành khác. Hiện nay, các ngành như xây dựng, thương mại, sản xuất thường có chỉ số ROS lớn hơn trung bình ngành.

• Chiến lược công ty áp dụng: ROS âm không nhất thiết phải mang ý nghĩa xấu. Tùy thuộc vào chiến lược của công ty, hoạt động kinh doanh có thể đạt kết quả khác nhau. Ví dụ, một công ty có thể đầu tư vào việc chiếm lĩnh thị phần và chấp nhận lỗ, trong khi một công ty khác tập trung vào việc tối đa hóa lợi nhuận. Do đó, ROS có thể tăng lên đến mức cao nhất.

• Thời gian hoạt động của doanh nghiệp: Thời gian hoạt động của một doanh nghiệp cũng phản ánh mức độ ổn định của lợi nhuận trên doanh thu. Doanh nghiệp phát triển ổn định khi lợi nhuận sau thuế tăng trưởng bền vững. Chỉ số ROS trong mỗi năm và từng quý thể hiện sự ổn định này. Nếu không có sự tăng trưởng theo thời gian, tổ chức có thể không hoạt động tốt. Xu hướng chỉ số ROS tăng ổn định trong 3-5 năm là lý tưởng.

• Doanh nghiệp hoạt động theo chu kỳ hoặc có sự đột biến bất ngờ: Nếu doanh nghiệp hoạt động theo chu kỳ, lợi nhuận tăng nhanh trong giai đoạn nào đó và giảm nhanh khi kết thúc chu kỳ, chúng ta cần phân tích chỉ số ROS trong giai đoạn từ 3-7 năm để có cái nhìn tổng quan đúng đắn. Trong trường hợp doanh nghiệp có các khoản thu nhập đột biến, không nên tính ROS dựa trên khoản doanh thu này.

Bản thân doanh nghiệp hoàn toàn có thể cải thiện chỉ số ROS bằng cách:

• Định giá sản phẩm cao hơn một cách hợp lý, nhưng cần cẩn trọng để đảm bảo không gian bán hàng.
• Giảm chi phí sản xuất bằng cách đàm phán với nhà cung cấp về giá cả hoặc xây dựng danh mục chi phí được kiểm soát và quản lý.
• Xây dựng một quy trình bán hàng chuẩn và tiếp cận nguồn khách hàng tiềm năng.

Đây là những thông tin chi tiết về chỉ số ROS, cách đọc và ứng dụng thực tế trong việc phân tích một doanh nghiệp. Hy vọng bài viết đã mang lại cho bạn những thông tin bổ ích cho việc đầu tư của mình. Chúc bạn thành công.

HEFC