Hà Đông – Nơi Mảnh Đất Địa Linh Nhân Kiệt
Ảnh tư liệu Trung tâm Lưu trữ quốc gia
Vào những ca khúc của Nhật Lai, chúng ta được lắng nghe những câu hò về Hà Đông: “Bóng chiếc thoi đưa ánh mắt long lanh / Trời đất Hà Tây tay em dệt lụa…”
Hà Đông là một vùng đất địa linh nhân kiệt nằm dọc từ sông Đáy đến sông Nhuệ. Xưa kia, làng Cầu Đơ thuộc huyện Thanh Oai, phủ Ứng Hòa nổi tiếng với cây cầu Đơ sơn trắng toát, mái ngói đỏ tươi bắc qua dòng sông Nhuệ trong xanh. Năm 1831, vua Minh Mạng đã chọn vùng đất này, với sự bao quanh bởi sông Đáy, sông Tô Lịch và sông Hồng, để lập thành tỉnh Hà Nội và đặt Thăng Long làm tỉnh lỵ.
Sau đó, vào năm 1884, Pháp thành lập thành phố Hà Nội, bao gồm cả Thăng Long và các phố cổ xung quanh, và đến năm 1888 đã chiếm làm nhượng địa. Năm 1896, vua Thành Thái đã từ những đất phía tây nam thành phố Hà Nội lập thành tỉnh Cầu Đơ, tỉnh lỵ nằm ở làng Cầu Đơ. Vào năm 1902, Pháp đã lấy thêm những vùng đất cao ráo xung quanh thành phố Hà Nội để lập tỉnh Hà Nội mới. Năm 1904, Toàn quyền Đông Dương Pôn Đu-me (Paul Doumer) đã quyết định thay đổi những địa danh quê kệch bằng những cái tên lịch sự và tinh tế hơn. Trong số những đề xuất được đưa ra, đề xuất của Đốc học Cầu Đơ là Vũ Phạm Hàm đã được chọn. Từ đó, tỉnh Cầu Đơ mang tên Hà Đông, tỉnh lỵ vẫn nằm ở chỗ cũ nhưng trở thành thị xã Hà Đông.
Hà Đông – Vùng Đất Đặc Biệt ở Phía Tây Nam Hà Nội
Ở phía tây nam Hà Nội, tại Hà Đông, chúng ta cũng có thể đắm mình vào vẻ đẹp của Làng hoa. Thật đấy, tại phường 8 của thành phố Đà Lạt, chúng ta có Làng hoa Hà Đông. Khi đến đây, du khách sẽ bất ngờ khi nghe thấy sự nói chuyện của nam phụ nữ, trẻ già, đều mang giọng điệu đậm chất Hà Nội. Nơi đây là quê hương của Làng hoa đầu tiên ở Đà Lạt!
Vào thời kỳ đầu của thế kỷ 20, Pháp đã lên kế hoạch xây dựng Đà Lạt thành một khu nghỉ mát. Nhìn thấy khí hậu ôn đới và đất đai phong phú ở nơi đây, Quản đạo Đà Lạt – Trần Văn Lý đã đề xuất với Hoàng Trọng Phu, Tổng đốc Hà Đông kiêm Chủ tịch Ủy ban tương tế xã hội Trung ương Bắc Kỳ, cho dân làng nghề hoa và rau vào Đà Lạt để khai phá cơ hội làm ăn. Hoàng Trọng Phu đã giao cho Trần Văn Lý cùng Thương tá Canh nông tỉnh Hà Đông – Lê Văn Định tuyển chọn người từ các làng Nghi Tàm, Ngọc Hà, Tây Tựu, Xuân Tảo, Vạn Phúc. Những làng này vào thời điểm đó thuộc tỉnh Hà Đông. Vào giữa năm 1938, nhóm đầu tiên gồm 33 người, mang theo nhiều giống cây quý hiếm, đã đến Đà Lạt. Với sự thành công trong kinh doanh, họ đã thu hút gia đình và bạn bè để đến Đà Lạt khai hoang và định cư. Vào cuối năm đó,ấp Hà Đông đã nổi danh và trở thành trung tâm giao dịch quan trọng của Đà Lạt.
Sơn Tây – Nơi Có Ý Nghĩa Của Núi Ở Phía Tây
Sơn Tây, nhận nghĩa là núi ở phía tây, được đặt theo tên hai ngọn núi Ba Vì và Tản Viên ở phía tây của kinh thành Thăng Long. Vào năm 1469, nhà Lê đã thành lập trấn Sơn Tây. Trấn này còn được gọi tắt là xứ Đoài, như trong bài thơ của Quang Dũng:
“Tôi nhớ xứ Đoài mây trắng lắm
Em có bao giờ em nhớ thương.”
Tuy nhiên, danh xưng Đông không phải là của Hà Đông mà là của trấn Hải Đông ở phía đông Thăng Long, hiện nay thuộc tỉnh Hải Dương và một phần Hải Phòng, Quảng Ninh.
Ban đầu, trấn sở Sơn Tây đã đặt tại xã La Phẩm, sau đó di chuyển đến xã Đường Lâm. Năm 1832, vua Minh Mạng đã thành lập tỉnh Sơn Tây và dời tỉnh lỵ đến xã Thuần Nghệ. Năm 1884, Pháp thành lập tỉnh Sơn Tây mới, là vùng đất được bao quanh bởi sông Đà, sông Hồng và sông Đáy. Tỉnh lỵ là thị xã Sơn Tây, nằm bên hữu ngạn sông Hồng.
Hà Tây – Từ Tỉnh Đến Thành Phố
Năm 1975, Hà Tây đã được sáp nhập với tỉnh Hòa Bình thành tỉnh Hà Sơn Bình. Tuy nhiên, tỉnh lỵ vẫn là thị xã Hà Đông. Năm 1991, Hà Sơn Bình được tách ra như trước năm 1975, và thị xã Hà Đông vẫn tiếp tục là tỉnh lỵ. Vào cuối năm 2006, hai thị xã Hà Đông và Sơn Tây đã được nâng cấp thành thành phố.
Ngày 1-8-2008, toàn bộ tỉnh Hà Tây đã được sáp nhập vào thủ đô Hà Nội, và thành phố Sơn Tây đã bị giáng xuống cấp là thị xã, trong khi thành phố Hà Đông trở thành một quận. Từ đó, địa danh Hà Tây không còn tồn tại.
P/S: Bài viết được chỉnh sửa bởi HEFC. Để biết thêm thông tin về chúng tôi, vui lòng truy cập HEFC.
