Thạch Bàn ở đâu? Thạch Bàn hiện tại là một trong 14 phường của quận Long Biên, thành phố Hà Nội. Trước đây, Thạch Bàn thuộc tỉnh Bắc Ninh.

Phía Bắc giáp với phường Sài Đồng; phía Đông giáp với Thị trấn Trâu Quỳ, phía Nam giáp phường Cự Khối, phía Tây giáp phường Long Biên.

Diện tích đất tự nhiên 520,02 ha. Dân số toàn phường tính đến tháng 31/7/2018 có 5157 hộ dân 19957 nhân khẩu được chia thành 17 tổ dân phố; trên địa bàn phường có 07 trường học gồm: Trường Trung học phổ thông Thạch Bàn (tổ dân phố 12), Trường Trung học cơ sở Thạch Bàn (tổ dân phố 4), Trường Tiểu học Thạch Bàn A (tổ dân phố 10), Trường Tiểu học Thạch Bàn B (tổ dân phố 7), Trường Mầm non Thạch Bàn (tổ dân phố 12), Trường Mầm non Hoa Mai (tổ dân phố 6) và Trường Tiểu học Đoàn kết (tổ dân phố 6); Trạm y tế, Phòng khám đa khoa khu vực; Hệ thống đường giao thông, chiếu sáng được đầu tư cơ bản, đồng bộ như đường Thạch Bàn, đường 40m,…;

Phường Thạch Bàn có vị trí địa lý nằm trên tuyến giao thông huyết mạch nối Thủ đô Hà Nội với các tỉnh lân cận, có cả giao thông đường bộ và đường thủy như: Quốc lộ 5 và sông Hồng, có điều kiện thúc đẩy nền kinh tế của phường phát triển theo hướng thương mại dịch vụ.

Thạch Bàn ở đâu? Thạch Bàn có lịch sử hình thành từ rất lâu, trải qua thời gian, tên gọi có sự thay đổi.

Trước Cách mạng tháng Tám năm 1945, Thạch Bàn thuộc địa giới các xã Cự Linh và Cự Đồng thuộc tổng Cự Linh, huyện Gia Lâm, tỉnh Bắc Ninh.

Từ sau Cách mạng tháng Tám năm 1945, đến năm 1949 là xã Cự Linh thuộc huyện Gia Lâm, tỉnh Bắc Ninh.

Từ năm 1949 đến tháng 05/1955, sáp nhập với xã Xuân Khôi thành xã Cự Khối.

Tháng 06/1955, xã Cự Khối tách thành hai xã Cự Khối và Thạch Bàn (thuộc huyện Gia Lâm, tỉnh Bắc Ninh).

Xã Thạch Bàn trước Cách mạng tháng Tám 1945 có 895 hộ với gần 3.900 khẩu (làng Ngô 270 hộ, làng Cầu và làng Hạ Trại có 295 hộ, Ngọc Trì có 275 hộ và làng Cự Đồng có 55 hộ). Diện tích toàn xã là 1.067 mẫu Bắc Bộ, trong đó diện tích canh tác 810 mẫu, đất thổ cư 152 mẫu, còn lại là sông ngòi, ao hồ,…

Tháng 12/1956, Thạch Bàn tiếp nhận thôn Thượng Hội với 22 ha đất và chia tách 22 ha đất thôn Hạ Trại giao cho xã Cự Khối và xã Trâu Quỳ.

Từ năm 1961 đến tháng 10-2003, thuộc huyện Gia Lâm, thành phố Hà Nội. Ngày 6-11-2003, Chính phủ ban hành Nghị định số 132/CP thành lập quận Long Biên, xã Thạch Bàn thuộc huyện Gia Lâm chuyển thành phường Thạch Bàn thuộc quận Long Biên, thành phố Hà Nội. Đời sống văn hóa, tinh thần và tín ngưỡng của nhân dân nơi đây cũng rất phong phú. Những công trình đền, đình, chùa… ở Thạch Bàn mang đậm giá trị văn hóa, tâm linh và kiến trúc đặc sắc.

Đền Trấn Vũ (Ngọc Trì) nơi đây đặt pho tượng đồng Đức Thánh Huyền Thiên Trấn Vũ cao 3,8m, chu vi 8m, nặng 4 tấn. Lễ hội Đền Trấn Vũ (Thạch Bàn) tổ chức vào ngày 3/3 âm lịch hàng năm; Trò kéo co ngồi ở hội làng Ngọc Trì xưa là một trò rất đặc sắc. Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch công nhận (Quyết định số 4205/QĐ-BVHTTDL ngày 19/12/2014), kéo co ngồi là loại hình “Tập quán xã hội và tín ngưỡng” được công nhận di sản văn hóa phi vật thể cấp quốc gia.

Đình, nghè thôn Ngô có quan hệ mật thiết với nhau thông qua việc thờ cúng, hội hè và tế rước. Việc thờ cúng các nhân vật lịch sử ở đây đã được sử sách và dân gian truyền từ đời này sang đời khác đó là: Linh Lang, Lã Lang, Phương Dung Hoàng Hậu và Cẩn Hạnh Công chúa (thời Lý), làng mở hội vào ngày 10 đến ngày 12 tháng 2 âm lịch hàng năm.

Đình Cự Đồng mang đậm dấu ấn của nền văn hoá Kinh Bắc. Đình hiện nay còn một số di vật cổ: hai con chó đá, tấm bia cổ, hai ngai có duệ hiệu thờ thánh Linh Lang và Trịnh Quế Hoa Công chúa. Năm 2007, Đình Cự Đồng được xếp hạng là di tích lịch sử kiến trúc nghệ thuật; năm 2014 được UBNB quận Long Biên đầu tư xây dựng lại. Làng mở hội vào ngày 11 tháng 2 âm lịch hàng năm.

Đình thôn Cầu (trước là Cầu Bây) thờ vị thần là tướng Lã Lang Đường, ở Triều Lê, Triều Nguyễn có sắc phong, song đầu năm 1947 bị giặc Pháp đốt, sau kháng chiến chống thực dân Pháp, nhân dân đóng góp tiền của xây dựng lại để thờ tự. Năm 2007, đình, chùa thôn Cầu, được xếp hạng là di tích lịch sử kiến trúc nghệ thuật, năm 2010 được UBND quận Long Biên đầu tư xây dựng lại khang trang. Chùa Thạch Cầu Bây được gắn biển di tích cách mạng kháng chiến. Làng mở chính hội vào ngày 11-2 âm lịch với tục chém lợn độc đáo.

Lễ hội ở di tích Thượng Hội mỗi năm được mở một lần vào ngày 10 tháng 3 âm lịch. Là một làng quê gắn liền với văn minh lúa nước với tín ngưỡng thờ Phật, thờ Mẫu truyền thống.

>> Chiều dài cầu Thanh Trì