Cơ – một khối mô mềm kết hợp với dây thần kinh – đó là những gì chúng ta biết về cơ. Tuy nhiên, nếu cơ bị tổn thương, sức khỏe của chúng ta sẽ bị ảnh hưởng và cơ thể sẽ trở nên yếu đi. Hãy cùng tìm hiểu về cơ là gì, cấu tạo và chức năng quan trọng của nó đối với cơ thể con người.

Cơ là gì?

Cơ sinh học là một loại mô mềm chứa các sợi protein actin và myosin. Chức năng chính của cơ là tạo ra lực và chuyển động. Ngoài ra, cơ còn có trách nhiệm duy trì và thay đổi các tư thế, đồng thời tăng khả năng vận động và chuyển động của các cơ quan nội tạng. Ví dụ, cơ giúp di chuyển thức ăn qua hệ tiêu hóa, tạo ra chuyển động của ruột hay co bóp tim. Nếu không có cơ sinh học, con người không thể tồn tại.

Cơ là gì? Cơ sinh học là các mô mềm chứa các sợi protein actin và myosin

Cơ thể của chúng ta được chia thành ba loại cơ chính: cơ xương (còn được gọi là cơ vân), cơ tim và cơ trơn. Với hơn 700 cơ khác nhau, mỗi cơ gồm hàng nghìn hay hàng chục ngàn sợi cơ nhỏ. Mỗi sợi cơ có chiều dài khoảng 40mm và được điều khiển bởi một dây thần kinh. Sức mạnh của cơ phụ thuộc chủ yếu vào số lượng sợi cơ có mặt.

Sau quá trình chuyển hóa thức ăn, adenosine triphosphate (ATP) và các tế bào cơ biến ATP thành năng lượng cơ học để cung cấp năng lượng cho cơ.

Cấu tạo cơ sinh học

Ngoài việc hiểu cơ là gì, chúng ta cũng cần tìm hiểu về cấu tạo chi tiết của cơ. Giải phẫu cơ bao gồm việc phân tích tổng thể cơ, tất cả các cơ của một sinh vật và việc phân tích cấu trúc của một cơ duy nhất. Cấu tạo cơ sinh học chi tiết như sau:

Các loại cơ sinh học

Con người và động vật có xương sống có ba loại cơ chính: cơ xương (còn được gọi là cơ vân), cơ trơn và cơ tim. Cụ thể:

• Cơ xương (cơ vân): Loại cơ này được kết nối với xương thông qua các vân và có nhiệm vụ tạo ra các chuyển động của cơ thể. Cơ xương chiếm khoảng 40% trọng lượng cơ thể, gồm hơn 600 loại cơ xương. Tỷ lệ của nữ giới là 36% và của nam giới là 42%.

• Cơ trơn: Loại cơ này được tìm thấy trong thành các cơ quan như phế quản, thực quản, ruột, dạ dày, tử cung, bàng quang, niệu đạo, mạch máu và da. Cơ trơn không tự chủ và có thể phản ứng với các kích thích thần kinh.

• Cơ tim: Tương tự như cơ trơn, cơ tim cũng không tự chủ. Cơ tim có cấu trúc giống với cơ xương, nhưng chỉ tồn tại trong tim. Cơ tim tạo ra một màng chắn trong tim, duy trì nhịp tim ổn định và bơm máu đi khắp cơ thể dựa trên tín hiệu từ não bộ. Cơ tim cũng tạo ra các xung điện để kích thích sự co bóp của tim.

Hình ảnh về cơ tim

Cơ tim hoạt động liên tục trong cơ thể, trung bình mỗi phút tim đập khoảng 100 nhịp và trong mỗi nhịp bơm khoảng 59ml máu. Mỗi ngày, tim đập khoảng 100.000 lần và bơm tối thiểu khoảng 25.000 lít máu thông qua hệ thống mạch máu dài 111.120km.

Cơ là gì và các loại sợi cơ xương

Theo giải phẫu, sợi cơ xương được phân thành nhiều loại khác nhau dựa trên đặc tính, hình thái và sinh lý. Các sợi cơ trong xương được phân loại theo:

• Sợi cơ co giật nhanh: có lực lớn nhưng mệt mỏi nhanh chóng.
• Sợi cơ co giật chậm: có lực nhỏ và mệt mỏi chậm.
• Sợi cơ trung gian: có lực trung bình, nằm giữa hai loại sợi cơ trên.

Dựa trên đặc tính hình thái và sinh lý, các sợi cơ được phân loại theo:

• Số lượng glycolytic, ti thể, lipid và enzyme trong các sợi cơ.
• Nguồn năng lượng của sợi cơ như glycogen hoặc chất béo.
• Tốc độ và thời gian co của cơ.
• Màu sắc mô học.

Các sợi cơ được phân chia theo chức năng và tính chất

Phân loại chính xác các sợi cơ là điều khó khăn. Nhưng thông qua các đặc tính được lựa chọn, chúng ta có thể phân loại sợi cơ dựa trên các cơ cụ thể. Mật độ mô cơ xương ở động vật có vú là khoảng 1,06kg/lít, mật độ mô mỡ là 0,9196kg/lít. Điều này có nghĩa là mô cơ trong cơ thể dày hơn mô mỡ khoảng 15%.

Cơ là gì? Mở rộng về cấu tạo cơ

Cơ xương – cơ vân được bao bọc bởi một lớp mô liên kết cứng, dẻo dai gọi là epimysium. Mô liên kết này cố định cơ vào gân và bảo vệ chúng khỏi sự ma sát với các cơ và xương khác.

Trong epimysium, có nhiều bó sợi được gọi là fascicles. Mỗi bó sợi chứa từ 10 – 100 sợi cơ và được bao bọc bởi perimysium. Các sợi cơ tương tự như các tế bào cơ riêng lẻ, mỗi tế bào được bao bọc bên trong endomysium.

Do đó, cấu tạo cơ bao gồm việc gom nhóm các sợi cơ – tế bào cơ lại với nhau để tạo ra một cơ sinh học. Những bó cơ này được bao bọc bởi một màng collagenous để hỗ trợ chức năng của cơ và chống căng thẳng quá mức.

Xung quanh các cơ, có các trục cơ cung cấp thông tin phản hồi cảm giác từ hệ thống thần kinh trung ương. Cấu trúc của các trục cơ giống với các dây thần kinh, sử dụng epineurium, endoneurium và perineurium.

Cơ sinh học có chức năng gì?

Bạn đã biết về cơ là gì, cấu tạo cơ và chức năng chính của cơ sinh học là gì? Không thể phủ nhận rằng cơ đóng vai trò quan trọng trong mọi chức năng của cơ thể. Các loại cơ khác nhau đóng vai trò khác nhau, ví dụ:

• Tăng tính ổn định cho cơ thể: Cơ xương giúp bảo vệ cột sống và duy trì sự ổn định của cơ thể. Nhóm cơ này bao gồm cơ lưng, cơ bụng, cơ xương chậu. Càng khỏe mạnh cơ, cơ thể càng ổn định tốt.

• Tính di động: Cơ xương chịu trách nhiệm chính trong các chuyển động của cơ thể. Nhóm cơ xương co giật nhanh tạo ra chuyển động nhanh và mạnh, trong khi nhóm cơ xương co giật chậm tạo ra chuyển động dài.

• Quyết định tư thế: Cơ xương giúp kiểm soát tư thế, sự linh hoạt và sức mạnh của cơ thể. Nếu cơ cổ, lưng hoặc cơ hông yếu, có thể gây đau khớp, viêm khớp hoặc thậm chí là mất sự liên kết trong cơ thể.

• Thuận tiện trong việc quan sát: Cơ có vai trò trong việc tạo hình thành hốc mắt và điều chỉnh chuyển động của mắt. Nếu các cơ này bị hỏng hoặc không hoạt động đúng cách, tầm nhìn sẽ bị ảnh hưởng.

• Tiêu hóa: Cơ trơn trong hệ tiêu hóa giúp tiến trình tiêu hóa diễn ra một cách thuận lợi. Các cơ này bao gồm miệng, thực quản, bụng, ruột, trực tràng và hậu môn. Cơ trơn co lại và nới lỏng trong quá trình tiêu hóa thức ăn. Ngoài ra, chúng còn đẩy thức ăn ra khỏi cơ thể thông qua quá trình đại tiện.

• Hô hấp: Cơ hoành là cơ chịu trách nhiệm tạo ra hơi thở bình thường. Tuy nhiên, trong các hoạt động như tập thể dục, cơ thể cần sự hỗ trợ từ các cơ phụ như cơ bụng, cổ và lưng để tạo ra hơi thở bình thường.

• Lưu thông máu: Cơ tim và cơ trơn là những cơ không tự chủ, giúp duy trì nhịp tim và lưu thông máu dễ dàng trong cơ thể.

• Sinh con: Cơ trơn trong tử cung của phụ nữ phát triển và căng ra khi mang thai. Cơ này co lại và giãn ra để đẩy em bé qua đường âm đạo khi chuyển dạ.

• Tiểu tiện: Cơ trơn và cơ xương giúp tạo thành hệ thống tiết niệu, bao gồm bàng quang, thận, niệu đạo, niệu quản, dương vật – âm đạo và tuyến tiền liệt. Các cơ quan này hoạt động để giải phóng nước tiểu sau đó co lại. Khi các cơ quan này thư giãn, chúng ta có thể nhịn tiểu.

Một số vấn đề thường gặp ở cơ và biện pháp sơ cứu

Cơ sinh học là một phần quan trọng của con người và đảm nhận nhiều chức năng quan trọng. Tuy nhiên, không thể tránh khỏi những tác động hay ảnh hưởng xấu làm giảm hoạt động của cơ. Ví dụ:

• Chuột rút cơ bắp khi cơ thể mất nước.
• Cơ bắp căng cứng do hàm lượng magie – kali thấp, rối loạn chuyển hóa, rối loạn thần kinh hoặc do tác dụng phụ của một số loại thuốc.
• Yếu cơ: tình trạng này xảy ra khi hệ thống thần kinh không thể truyền thông tin từ não tới cơ một cách hiệu quả. Một số bệnh lý thần kinh vận động có thể gây yếu cơ như bệnh nhược cơ hoặc bệnh đa xơ cứng.
• Các bất thường bẩm sinh: ví dụ, một người sinh ra với một nhóm cơ không phát triển đúng cách.

Để giảm các triệu chứng chấn thương cơ, bạn có thể áp dụng một số biện pháp sơ cứu đơn giản như:

• Tạm dừng hoạt động thể chất và nghỉ ngơi khi gặp chấn thương nhẹ hoặc nặng.
• Chườm đá trong khoảng 15 – 20 phút mỗi lần và thực hiện 3 – 4 lần mỗi ngày.
• Đặt băng áp cơ để làm giảm sưng.
• Nâng cao cơ để hạn chế lưu lượng máu lưu thông và cải thiện tình trạng sưng đau.

Xây dựng cơ sinh học thông qua chế độ dinh dưỡng

Mặc dù việc tập luyện có thể giúp phát triển cơ bắp, chế độ ăn uống cũng là một yếu tố quan trọng để tăng cường cơ bắp và duy trì sức mạnh. Dinh dưỡng vi lượng và đa lượng đóng vai trò quan trọng trong việc xây dựng cơ bắp ổn định và săn chắc. Cụ thể:

Xây dựng chế độ ăn hỗ trợ phát triển cơ thông qua vi chất dinh dưỡng

Vi chất dinh dưỡng bao gồm các loại vitamin và khoáng chất. Đây là những chất quan trọng giúp quá trình xử lý chất dinh dưỡng đa lượng. Vi chất dinh dưỡng bao gồm vitamin B tan trong nước, vitamin C và vitamin A, K, D, E tan trong chất béo.

Đối với những người muốn xây dựng cơ bắp, cần bổ sung các khoáng chất như photpho, canxi, sắt, kẽm và các chất điện giải như kali, natri, magiê. Tuy nhiên, để bổ sung vi chất một cách an toàn, cần tham khảo ý kiến chuyên gia dinh dưỡng hoặc bác sĩ chuyên khoa, không nên tự ý sử dụng.

Chế độ dinh dưỡng đa lượng

Chất dinh dưỡng đa lượng bao gồm chất béo, protein và carbohydrate. Những chất dinh dưỡng này đều cần thiết cho nhiều chức năng của cơ thể, bao gồm việc phát triển cơ bắp và tăng cường sức mạnh cơ bắp.

• Chất béo: chiếm khoảng 20 – 30% lượng calo cần thiết hàng ngày mà cơ thể cần tiếp nhận. Các nguồn chất béo cần thiết trong chế độ ăn gồm dầu dừa, bơ, dầu oliu nguyên chất, quả hạch, omega 3 từ cá, các loại hạt, sữa béo, trứng và chocolate.

• Protein: tìm thấy trong sữa, thịt, hạt, đậu, ngũ cốc và các sản phẩm từ động vật khác. Protein không chỉ hỗ trợ cơ, mà còn tăng cường chức năng của xương, nội tạng, da, enzyme, hormone, kháng thể và dẫn truyền thần kinh.

• Carbohydrate: là nguồn năng lượng cần thiết của cơ thể, được chia thành carbohydrate đơn giản và carbohydrate phức tạp. Carbohydrate đơn giản bị phân hủy nhanh chóng, trong khi carbohydrate phức tạp mất thời gian để phân hủy. Nguồn cung cấp carbohydrate thường bao gồm trái cây, rau và ngũ cốc, chiếm khoảng 40 – 60% lượng calo hàng ngày mà cơ thể cần bổ sung.

Xây dựng chế độ ăn để bổ sung dinh dưỡng cho cơ phát triển

Biện pháp chăm sóc cơ hiệu quả

Để có cơ bắp khỏe mạnh và sức khỏe tổng thể tốt, chúng ta cần chú ý và chăm sóc cơ thể một cách đầy đủ. Dưới đây là một số vấn đề cần lưu ý:

• Tăng cường tập luyện và hoạt động thể dục để phát triển cơ bắp và cải thiện sức khỏe. Lười tập luyện sẽ làm cho cơ lỏng lẻo và phản ứng chậm. Cơ sẽ xuất hiện khi tập thể dục và thay đổi trong quá trình luyện tập, do đó cần luyện tập thể dục và thể thao đều đặn.

Chăm chỉ luyện tập thể dục, thể thao

• Có chế độ ăn uống phù hợp, hạn chế thực phẩm nhiều dầu mỡ và bổ sung rau xanh, các loại ngũ cốc và sữa.

• Sinh hoạt khoa học, đảm bảo giấc ngủ đủ, làm việc và nghỉ ngơi hợp lý. Hạn chế thức khuya, stress và sử dụng các chất kích thích có thể ảnh hưởng đến sức khỏe.

• Hạn chế chấn thương bằng cách vận động cẩn thận. Cơ dễ bị chấn thương khi tham gia vào các hoạt động hoặc nâng vật nặng.

• Nếu có dấu hiệu đau cơ bất thường, hãy đến ngay trung tâm y tế gần nhất để được khám và điều trị. Đừng tự ý sử dụng thuốc giảm đau hoặc các loại sản phẩm bổ sung nếu chưa có sự đồng ý của bác sĩ chuyên khoa.

Như vậy, bài viết trên đã giúp bạn hiểu về cơ là gì, cấu tạo cơ và chức năng quan trọng của cơ sinh học. Cơ đóng vai trò quan trọng trong việc di chuyển, hỗ trợ nhịp tim và bảo vệ các cơ quan quan trọng trong cơ thể. Vì vậy, hãy bổ sung các chất dinh dưỡng cần thiết và tập luyện thể dục để giúp cơ phát triển khỏe mạnh hơn.

Được chỉnh sửa bởi HEFC. Xem thêm tại HEFC.