Ngôn ngữ và cách xưng hô

Chuyện cuối tuần này chúng ta sẽ nói về cách xưng hô trong các ngôn ngữ khác nhau. Mỗi ngôn ngữ đều có những cặp đại từ để chúng ta gọi tên hoặc xưng hô nhau. Tiếng Anh có cặp từ “I – you”, trong khi tiếng Pháp có nhiều cặp từ hơn như “je – tu/vous” dùng để thể hiện mức độ thân mật hoặc lịch sự.

Tuy nhiên, tiếng Việt lại có nhiều cặp đại từ nhân xưng hơn hẳn. Chúng ta sẽ tự nhiên chọn lựa cặp từ phù hợp dựa trên mối quan hệ tuổi tác, giới tính và mức độ thân mật.

Dịch “mày – tao” và sự phổ biến của nó

Tuy nhiên, không hiểu vì sao và từ bao giờ, khi dịch một đoạn hội thoại từ tiếng nước ngoài sang tiếng Việt, chúng ta thường chỉ sử dụng cặp từ “mày – tao”. Đây là cách dịch phổ biến trong cuộc sống hàng ngày, không chỉ trên đường phố mà ngay cả trong các công ty nước ngoài và trên giảng đường đại học.

Cách dịch này đã trở nên quá phổ biến đến nỗi nhiều người thấy như thể đó là một phần tất yếu trong cuộc sống. Một khi nghe thấy cuộc đối thoại “mày – tao”, chúng ta cảm nhận được sự xuất hiện của “yếu tố nước ngoài”.

Ví dụ và phân tích

Chúng ta hãy xem một đoạn hội thoại thông qua ví dụ sau:

– Trời ơi, hôm nay chị gặp Susan. Nó hỏi chị: “Sao mày với con Tâm chưa nộp báo cáo cho tao nữa?”.

– Thế chị không nói với nó rằng: “Hai đứa tao đi công tác suốt, mày không thấy à?”.

– Chị đã nói rồi, nó chỉ nhắc nhở hai đứa mình thôi.

Nếu đây là một đoạn hội thoại thuần Việt, chắc chắn không ai biết được Susan là sếp và đây là câu chuyện liên quan đến công việc của hai người phụ nữ học thức.

“Mình – bạn” và sự phổ biến

Đây không chỉ là hiện tượng phổ biến trong văn phòng mà cả những người du học (bao gồm cả giảng viên đại học) cũng tích cực “ủng hộ” cách dịch “mày – tao” này. Trong khi hai nhân vật chính trong cuộc trò chuyện xưng hô là “cậu – tớ” lịch sự, thì “mày – tao” lại trở thành cách xưng hô ở đây!

Tiếng Việt của người Việt

Chúng ta đều biết “mày – tao” là cách xưng hô thân mật, thậm chí có thể nói là ngôn ngữ chợ búa. Thậm chí, người Việt cũng thấu hiểu rằng quan hệ giữa đồng nghiệp hoặc sếp – nhân viên, đặc biệt là thầy – trò sẽ xưng hô với nhau như thế nào?

Vì vậy, mỗi khi nghe cách dịch “I – you” hoặc “je – tu/ vous” chỉ ra cặp từ “mày – tao” như thế này, tôi luôn cảm thấy không mấy thoải mái trong tai. Vì có vẻ như đó không phải là tiếng Việt của người Việt.

LÊ PHAN

Bài viết được chỉnh sửa bởi: HEFC
Xem thêm tại: HEFC