Kiến thức tổng quan về đậu dâu tằm

Đậu dâu tằm (còn gọi là đậu răng ngựa – Vicia faba) có nguồn gốc từ Bắc Phi và Tây Nam Á, và hiện nay được trồng rộng khắp trên thế giới. Hiện nay, có khoảng 47 quốc gia trồng đậu tằm. Tháng 7/2009, Trường Đại học Thành Tây đã nhập một số giống đậu tằm từ Trung Quốc để trồng thử lần đầu tiên tại Việt Nam. Ở các vùng cao trên 600m của các tỉnh miền núi phía Bắc, đậu tằm có thể được trồng quanh năm, đặc biệt là vào mùa mưa từ tháng 4 đến tháng 10 với thời tiết mát mẻ và đủ nước. Đậu tằm có thể được sử dụng làm thức ăn cho con người, làm thuốc hoặc làm thức ăn cho cá nuôi.

Đậu dâu tằm có thân mập, có hình vuông, mọc thẳng, đạt chiều cao từ 0,5 – 1,8 mét. Lá của đậu dài từ 10-25 cm, có hình dạng lông chim với 2-7 lá chét, màu xám xanh đặc trưng và không có tua cuốn như những loài đậu khác. Hoa của đậu có chiều dài từ 1 – 2.5 cm, có 5 cánh hoa màu trắng gồm 1 cánh hoa lớn, 2 cánh hoa hai bên với một chấm đen, và 2 cánh hoa ở dưới (liền nhau tạo thành hình thuyền). Cũng có một số giống đậu có hoa màu đỏ thẫm. Quả đậu của đậu tằm có thân mập, có vỏ dai. Khi còn non, quả có màu xanh và khi chín có màu nâu đen, được phủ bởi lông tơ. Đối với các nòi tự nhiên, quả đậu có chiều dài khoảng từ 5-10 cm và đường kính 1 cm, nhưng nhiều giống đậu trồng có thể có quả dài từ 15-25 cm và đường kính 2-3 cm. Mỗi quả đậu bao gồm từ 3-8 hạt, có hình tròn hoặc bầu dục với đường kính từ 5-10 mm. Tuy nhiên, hạt của các giống đậu trồng có thể có hình dạng dẹt và kích thước lớn tới 20-25 mm x 15 mm, với độ dày từ 5-10 mm. Đậu tằm có bộ nhiễm sắc thể nhị bội (2n) với 6 cặp nhiễm sắc thể.

Sự ảnh hưởng của đậu dâu tằm đối với những người thiếu men G6PD

Men G6PD (Enzyme G6PD) có vai trò cung cấp một lượng lớn các chất chống oxi hóa giúp bảo vệ tế bào hồng cầu. Men này chỉ có thể được tổng hợp bởi cơ thể chứ không thể được cung cấp từ các nguồn bên ngoài cơ thể. Đối với những người bị bệnh thiếu men G6PD, khả năng bảo vệ hồng cầu khỏi các chất oxi hóa bị giảm sút đáng kể. Người bị bệnh này cần tránh tiếp xúc với các chất oxi hóa để không gây phá hủy hồng cầu và gây thiếu máu tan huyết.

Đậu dâu tằm là một chất oxi hóa mạnh. Khi ăn đậu dâu tằm, chất oxi hóa trong đậu phá vỡ tế bào hồng cầu ở những người thiếu men G6PD, gây ra tình trạng tan huyết hay còn gọi là “favism”. Vì vậy, những người bị bệnh thiếu men G6PD cần tránh xa đậu dâu tằm và một số loại đậu khác chứa chất oxi hóa. Thiếu máu tan huyết có thể xảy ra khi ăn đậu tươi, đậu khô hoặc hít phải phấn hoa của cây đậu dâu tằm. Sau khi ăn đậu tươi trong 1-2 ngày, các triệu chứng sớm của favism có thể xuất hiện như cảm lạnh, sốt, chóng mặt, mệt mỏi, mất mát, yếu kém chán ăn và đau bụng. Tiếp theo là da vàng, thiếu máu, hemoglobinuria, nước tiểu có màu nước tương, khó chịu và mệt mỏi gia tăng, nôn mửa, tiêu chảy và đau bụng, sưng gan, chức năng gan bất thường, khoảng 50% bệnh nhân có triệu chứng lách to. Trường hợp nghiêm trọng có thể gây hôn mê, co giật và suy thận cấp. Nếu không kịp thời cấp cứu, tỷ lệ tử vong sau khoảng 1-2 ngày. Vì vậy, những người có triệu chứng này cần được đưa đến bệnh viện để điều trị. Theo các nghiên cứu tại Sardinia từ năm 1965 đến năm 1979, tỷ lệ trường hợp tan huyết do ăn đậu tươi là 94,4%, trong khi trường hợp ăn đậu khô bị tan huyết ít hơn. Một số nghiên cứu khác đã chỉ ra các trường hợp trẻ em bị bệnh favism do mẹ sử dụng đậu hoặc hít phải phấn hoa (Tullio Meloni, 1983).

Nguy cơ bị tác động của đậu dâu tằm cao nhất đối với người Trung Đông và nguồn gốc Địa Trung Hải. Ngoài ra, những người ở Đông Nam Á và châu Phi cũng có thể bị ảnh hưởng, nhưng tác động này thường chỉ ảnh hưởng đến nam giới. Phụ nữ có thể mang bệnh nhưng không gặp phản ứng nguy hiểm khi tiếp xúc với đậu dâu tằm. Một số trường hợp đã ghi nhận rằng người đã ăn nhiều lần đậu dâu tằm từ khi còn rất nhỏ, nhưng lại phản ứng muộn và gây tử vong khi đã trên 40 tuổi.

Nhằm hỗ trợ cộng đồng một cách hiệu quả trong việc phát hiện sớm bệnh thiếu men G6PD và chăm sóc sức khỏe cho những người bị bệnh này, Trung tâm Sàng Lọc Sơ Sinh Bionet Việt Nam đã thành lập nhóm Facebook “Trung tâm hỗ trợ cộng đồng Bệnh thiếu men G6PD – Bionet Việt Nam”. Với hơn 10 năm kinh nghiệm trong việc triển khai xét nghiệm sàng lọc sơ sinh bệnh thiếu men G6PD, Bionet hy vọng sẽ mang lại nhiều giá trị về tri thức và nhân văn cho tất cả các thành viên tham gia nhóm thông qua các hoạt động sau:

• Cung cấp thông tin đầy đủ, chính xác và hữu ích qua nhiều nguồn tài liệu trong và ngoài nước.
• Chia sẻ kinh nghiệm chăm sóc trẻ bị bệnh thiếu men G6PD và cuộc sống khỏe mạnh thực tế của những người mắc bệnh.
• Giải đáp các vấn đề liên quan đến sàng lọc, chẩn đoán và chăm sóc trẻ bị bệnh thiếu men G6PD.
• Tổ chức các hoạt động trực tuyến nhằm nâng cao nhận thức cộng đồng về bệnh thiếu men G6PD.
• Tổ chức các hoạt động thực tế nhằm hỗ trợ và chăm sóc sức khỏe cho những người bị bệnh thiếu men G6PD.

Hãy nhấp vào đây để tham gia nhóm ngay nhé!

HEFC đã chỉnh sửa phần này. HEFC