T.S Đinh Đức Tiến, chuyên gia về Lịch sử thuộc trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn, đã chia sẻ: “Tiền giấy ban đầu không được sử dụng để đốt, mà thường được chôn cùng người chết, treo xung quanh mộ hoặc rải quanh đó. Nhưng sau đó, việc đốt tiền vàng mã đã trở nên phổ biến, từ những nghi lễ của các vị vua quan đến những người dân thường và trở thành một tín ngưỡng trong dân gian”.

Tục đốt vàng mã trong văn hóa Việt

Tục đốt vàng mã đã được nhập khẩu từ Trung Quốc và sau đó được kết hợp với tư duy “trần sao âm vậy”. Do đó, “thế giới vàng mã” ngày càng trở nên đa dạng và phong phú. Những vật phẩm vàng mã không chỉ bao gồm xe máy, ô tô, áo lịch sự mà ngay cả máy bay và điện thoại cũng có thể là những vật được chế tạo bằng vàng.

Các nghi thức hóa vàng trong ngày Tết

Trong suốt ngày Tết, người ta tin rằng ngày 23 tháng Chạp là ngày tiễn ông Công ông Táo về trời. Vào chiều ngày 30 Tết, người Việt thường thực hiện nghi lễ cúng tất niên và dọn dẹp, sắp xếp lại bàn thờ. Khi đó, những chân nhang hay vàng mã từ năm cũ sẽ được đốt hết. Hành động này được xem như là một hình thức hóa vàng để kết thúc tất cả những gì còn sót lại của năm cũ.

Vào đêm giao thừa, việc bày biện và sắp xếp mâm cơm cúng được coi như là một hình thức mời ông bà, tổ tiên về để cùng con cháu ăn Tết. Sau 3 ngày Tết, tùy theo hoàn cảnh và điều kiện, mỗi gia đình sẽ cúng một mâm cơm đặc biệt, thường được gọi là lễ hóa vàng.

Ý nghĩa của việc hóa vàng

Nhiều người cho rằng hóa vàng là việc tiễn gia tiên về trời sau những ngày ăn Tết cùng con cháu. Tuy nhiên, thực chất của việc này lại không như vậy. Hóa vàng thực sự mang ý nghĩa đón thần tài và thần lộc về cho gia đình.

Nhiều người cho rằng càng đốt nhiều vàng mã thì càng thể hiện lòng thành và lòng kính dâng lên tổ tiên. Nhưng cách hiểu như vậy là hoàn toàn sai. Thực tế, hành động này chỉ chứng tỏ sự thiếu hiểu biết và gây lãng phí tiền một cách không cần thiết.

T.S Đinh Đức Tiến đã nhấn mạnh: “Chỉ cần đốt một ít vàng mã và để khói lan tỏa trong suốt 3 ngày Tết là đã đủ và đúng với truyền thống văn hóa Việt. Việc đốt vàng mã với số lượng lớn, một cách lãng phí là gây hại cho môi trường, không mang ý nghĩa tỏ lòng thành kính hay rước tổ tiên về chứng giám lòng thành. Đó là những quan niệm sai lầm và cần phải lên án”.

Hướng dẫn cúng lễ hóa vàng

Các vật phẩm cúng trong lễ tạ năm mới bao gồm:

• Nhang, hoa, ngũ quả.
• Trầu cau, rượu, đèn nến, bánh kẹo.
• Mâm lễ mặn hoặc chay cùng các món ăn truyền thống đầy đủ và tinh khiết.

Văn khấn lễ tạ năm mới (lễ hóa vàng)

• Nam mô A-di-đà Phật (3 lần).
• Con kính lạỵ chín phương trời, mười phương chư Phật, chư Phật mười phương.
• Con kính lạy Hoàng Thiên, Hậu Thổ, Long Mạch, Táo Quân, chư vị tôn thần.
• Con kính lạy Hoàng thiên Hậu thổ. Chư vị Tôn thần.
• Con kính lạy Ngài Đương niên hành khiển, ngài Bản cảnh Thành Hoàng, các ngài.
• Thổ địa, Táo quân, Long mạch Tôn thần.
• Con kính lạy các cụ Tổ khảo, Tổ tỷ, nội ngoại tiên linh.

Hôm nay là ngày mùng 3 tháng giêng năm ………….

Chúng con có …………………… tuổi, hiện cư ngụ tại ………………………………………….

Thành tâm sửa biện hương hoa và các vật phẩm, tế tựu lễ nghi, cúng trước án. Kính cẩn thưa trình: tiệc xuân đã kết thúc, ngày Tết đã trôi qua, nay xin thiêu hóa kim ngân, cúng tạ Tôn thần, rước tiễn linh hồn trở về thế gian âm đạo.

Kính xin được gìn giữ phúc lộc, ân sủng, và được bảo trợ của các vị thần linh trong các công việc và gia đình. Mong mọi điều tốt lành đến với con cháu và cuộc sống hòa thuận, tài lộc dồi dào, gia đình thịnh vượng.

Con cháu xin chân thành cúi xin và dâng một lễ vật bạc, để xét chứng và chứng giám.

Nam mô A-di-đà Phật (3 lần).

HEFC đã chỉnh sửa đoạn văn này. Để biết thêm thông tin, vui lòng truy cập HEFC.