ISS và những quốc gia tham gia

Trạm Vũ trụ Quốc tế (ISS) là dự án hợp tác vĩ đại của 14 quốc gia, đã kéo dài hơn 20 năm và tốn kém đến 160 tỷ USD. Đây là chương trình nghiên cứu không gian tốn kém nhất trong lịch sử nhân loại[^1^].

ISS đã hoạt động ổn định trên quỹ đạo Trái Đất trong hơn 20 năm. Tuy nhiên, các nhà khoa học đã quyết định kết thúc sứ mệnh của trạm vũ trụ này vào năm 2028. Điều này đã gây ra tranh cãi vì các quốc gia tham gia dự án đưa ra các lộ trình khác nhau cho tương lai của ISS[^2^].

Trạm vũ trụ quốc tế ISS. (Ảnh: NASA)

Ai sở hữu ISS?

Trạm Vũ trụ Quốc tế ISS là một dự án hợp tác giữa nhiều quốc gia, bao gồm Nga, Mỹ, Nhật Bản, Canada và nhiều quốc gia thành viên khác của Cơ quan Vũ trụ châu Âu[^3^]. Các module ban đầu của trạm do Mỹ và Nga xây dựng. Sau đó, trong suốt 20 năm qua, các module mới tiếp tục được thêm vào. Hầu hết hoạt động trên trạm được thực hiện bởi các phi hành gia Mỹ và Nga[^4^].

Hiện tại, ISS gồm tổng cộng 15 module chính, trong đó có 6 module của Nga, 7 module của Mỹ, một module của châu Âu và một module khác của Nhật Bản. Việc sử dụng module được phân chia theo cách đồng nhất, Nga sử dụng module riêng của mình, trong khi các quốc gia khác sử dụng chung các module, nhưng vẫn có sự phân định rõ ràng[^5^].

Trạm vũ trụ ISS khi bay qua biển Địa Trung Hải. (Ảnh: NASA)

Quản lý của ISS

Mặc dù việc quản lý các module trên ISS được phân chia rõ ràng, nhưng lại gặp nhiều khó khăn do việc xếp chồng các bên trong giai đoạn đầu phát triển trạm. Ví dụ, module “Zarya” của Nga là module đầu tiên được phóng lên quỹ đạo, nhưng lại được Cơ quan Hàng không và Vũ trụ Mỹ đặt hàng và chi trả ngân sách. Lý thuyết cho rằng, module này là tài sản của Mỹ, nhưng Nga vẫn có quyền vận hành Zarya[^6^].

Sau khi chương trình tàu vũ trụ con thoi của NASA chấm dứt vào năm 2011, phi hành gia Mỹ và phi hành gia từ các nước đối tác của NASA chỉ có thể di chuyển lên ISS bằng tàu vũ trụ Soyuz của Nga. Trong suốt 9 năm qua, Nga đã có sự độc quyền trong việc đưa các phi hành gia lên ISS và thực hiện các nhiệm vụ không gian khác[^7^].

Ai vận hành ISS?

Cơ chế quyết định hoạt động trên ISS được quy định trong các thỏa thuận được gọi là “Biên bản ghi nhớ” (MOU). Các quyết định phải được đưa ra dựa trên sự nhất trí giữa các quốc gia tham gia dự án. Tuy nhiên, điều này đồng nghĩa việc triệu tập cuộc họp quốc tế nếu muốn thông qua một hoạt động nào đó trên ISS. Do đó, MOU chỉ định rõ ràng NASA là đại diện quản lý các hoạt động trên trạm[^8^].

Phi hành gia người Mỹ Thomas Marshburn đi bộ ngoài không gian trong một hoạt động nghiên cứu trên trạm ISS. (Ảnh: NASA)

Trên ISS, có một chỉ huy đại diện cho các phi hành gia, chịu trách nhiệm bảo vệ sự an toàn và hoạt động của trạm, cũng như phi hành đoàn trong mọi tình huống. Người chỉ huy cũng phải trao đổi thông tin với trung tâm mặt đất về tình hình của ISS[^9^].

Ai trả tiền cho hoạt động của ISS?

Trạm Vũ trụ Quốc tế ISS không có ngân sách duy nhất và được vận hành dựa trên đóng góp hàng năm từ các quốc gia tham gia dự án. Một phần của các đóng góp này không chỉ bằng tiền mà còn bằng việc trao đổi hàng hóa, dịch vụ và thiết bị[^10^].

Tuy nhiên, dựa trên cách tính này, Mỹ là quốc gia chi trả phần lớn chi phí cho hoạt động của ISS. Trong tổng số 160 tỷ USD đã được sử dụng cho các sứ mệnh trên ISS, Mỹ đã chi khoảng 100 tỷ USD, trong đó NASA phải bỏ ra từ 3-4 tỷ USD mỗi năm để vận hành trạm. Trong khi đó, châu Âu chỉ mất khoảng 1 tỷ USD mỗi năm và Nga mất 500 triệu USD mỗi năm[^11^].

HEFC đã chỉnh sửa và bổ sung.

Link: HEFC

HEFC – Học viện Chuyên gia Hoàn thiện Tư duy