Tìm hiểu về sự cháy là gì, sự cháy của oxy, điều kiện và yếu tố cần thiết cho sự cháy, cùng với các giải pháp dập tắt đám cháy và ngăn ngừa cháy nổ.

Định nghĩa sự cháy là gì?

Sự cháy là một phản ứng hóa học mà trong đó có sự tỏa nhiệt và phát ra ánh sáng. Theo định nghĩa, sự cháy có 3 dấu hiệu đặc trưng bao gồm:

• Phản ứng hóa học
• Phản ứng tỏa nhiệt
• Phát ra ánh sáng

Khi cả 3 dấu hiệu này hiện diện, ta có thể nói đó là sự cháy. Nếu một trong các dấu hiệu này không tồn tại, thì không thể gọi đó là sự cháy.

Những yếu tố cần thiết cho sự cháy và điều kiện để sự cháy xảy ra

Để sự cháy xảy ra, cần có đủ 3 yếu tố gồm: chất cháy, oxy và nguồn nhiệt. Tuy nhiên, sự cháy không xảy ra nếu chỉ có đủ 3 yếu tố này. Điều kiện để sự cháy xảy ra cần đảm bảo:

• Nồng độ oxy lớn hơn 14%.
• Nhiệt độ cần đạt tới giới hạn bắt cháy của chất cháy.
• Thời gian tiếp xúc của 3 yếu tố trên cần đủ để sự cháy xảy ra.

Bản chất của sự cháy được hình thành từ 3 yếu tố và 3 điều kiện này. Để ngăn ngừa cháy xảy ra hoặc dập tắt đám cháy, cần loại bỏ ít nhất một trong các yếu tố tạo nên sự cháy.

Vật cháy, oxy và nguồn nhiệt

Về vật cháy

Vật cháy có thể tồn tại dưới 3 trạng thái: rắn, lỏng và khí. Chất cháy có thể là rất nhiều loại và đa dạng. Khi tách khỏi nguồn điện, chất cháy vẫn có khả năng tiếp tục cháy.

Về Oxy

Oxy là một dưỡng khí không thể thiếu cho sự cháy. Mặc dù nó không cháy được nhưng oxy là một yếu tố quan trọng để duy trì sự cháy. Khi tỉ lệ oxy trong không khí giảm xuống dưới 14%, hầu hết các chất cháy không thể duy trì sự cháy, trừ một số ít chất đặc biệt như hydro hay metan (còn 5% oxy vẫn cháy được). Nguồn lửa hay nguồn nhiệt gây cháy thường xuất phát từ những nguồn gốc nhiệt.

Về nguồn nhiệt

Nguồn nhiệt cần thiết để cháy xảy ra có thể là do ma sát, ngọn lửa trần, nhiệt trần hoặc nguyên nhân tự nhiên như sét hoặc nhiệt mặt trời. Điện năng có thể biến thành nhiệt năng thông qua các nguyên nhân như quá tải, nghẽn mạch, gia nhiệt hoặc tĩnh điện.

Sự lan rộng của sự cháy

Khi một đám cháy xảy ra tại một điểm nào đó, nhiệt độ tại điểm đó tăng nhanh chóng và nhiệt lượng sẽ lan truyền vô cùng nhanh ra các khu vực xung quanh. Nhiệt lượng này làm tăng nhiệt độ của những nguồn nhiên liệu xung quanh.

Do không khí luôn có sẵn oxy, các phản ứng cháy có điều kiện lan rộng ra một cách dễ dàng. Đám cháy sẽ nhanh chóng lan rộng xung quanh. Độ lớn của đám cháy, tỷ lệ oxy trong không khí, tác động của gió và nguồn nhiên liệu sẽ quyết định đến độ nguy hiểm của đám cháy.

Cách để dập tắt đám cháy

Khi gặp một đám cháy lớn hoặc đám cháy đang lan rất nhanh gần khu vực nguy hiểm, chúng ta không nên mạo hiểm quá nhiều. Bảo vệ tính mạng là ưu tiên hàng đầu.

Có một số giải pháp để dập tắt đám cháy. Chúng ta có thể làm giảm hoặc cách ly một trong 3 yếu tố gây cháy là nhiệt, nhiên liệu và oxy. Các dụng cụ và vật liệu như bột đá, cát, nước và chăn mền ướt thường được sử dụng vì chúng phổ biến và dễ kiếm.

Tuy nhiên, với khoa học hiện đại, các bình chữa cháy và hệ thống chữa cháy đã được phát minh và sử dụng rộng rãi trong cuộc sống. Các chất được sử dụng trong việc chữa cháy bao gồm CO2, NaHCO3, H2CO3 và khí Helon. Khí Helon có khả năng dừng việc duy trì sự cháy và dập tắt cháy nhờ vào việc khử hết oxy trong không khí. Tuy nhiên, việc sử dụng khí Helon có ảnh hưởng tiêu cực đến tầng Ozon của Trái Đất nên đã bị cấm ở nhiều nơi.

Tùy thuộc vào nguồn nguyên liệu tham gia vào một đám cháy, ta có thể sử dụng các loại chất chữa cháy và phương tiện khác nhau. Ví dụ, không thể dùng nước để dập tắt đám cháy do nguồn điện, không thể dùng bột để dập tắt đám cháy xăng dầu.

Cách để ngăn chặn sự cháy xảy ra

Để ngăn chặn sự cháy xảy ra, cần đảm bảo không bị thiếu bất kỳ yếu tố nào: nhiệt độ, nhiên liệu và oxy. Để làm điều này, tập trung vào việc làm hạ nhiệt độ và cách ly nguồn nhiên liệu.

Dưới đây là một số biện pháp ngăn chặn cháy xảy ra:

• Không để ngọn lửa tiếp xúc với các chất dễ cháy, không hút thuốc, đốt nóng hoặc hàn cắt ở những nơi có các chất dễ cháy.
• Kiểm tra thường xuyên các chi tiết chuyển động của thiết bị hoặc máy móc để tránh gia nhiệt do ma sát.
• Sử dụng các dây dẫn điện phù hợp và tránh sử dụng quá tải.
• Trang bị thiết bị bảo vệ quá tải cho nguồn điện.
• Kiểm tra thường xuyên hệ thống điện và các thiết bị điện.
• Trang bị hệ thống chống sét an toàn.
• Sử dụng các vật liệu không tạo ra tia lửa hay nhiệt độ cao.
• Đảm bảo sự thông thoáng cho kho chứa hàng hoặc hóa chất.
• Kiểm tra và đậy kín thùng hàng hoặc bồn chứa hóa chất.
• Tránh đặt những chất có phản ứng trực tiếp gần nhau.

Hi vọng những kiến thức và thông tin trên đã giúp bạn hiểu rõ hơn về sự cháy và điều kiện để sự cháy xảy ra. Để biết thêm thông tin, hãy truy cập hefc.edu.vn.