Sự đa dạng và diện tích của Sudan
Sudan, được gọi chính thức là Cộng hòa Sudan, là một quốc gia ở châu Phi. Với diện tích lớn nhất trong khu vực, Sudan nằm ở giữa Sừng Châu Phi và Trung Đông. Quốc gia này có ranh giới với Ai Cập ở phía Bắc, Biển Đỏ ở phía Đông Bắc, Eritrea và Ethiopia ở phía Đông, Kenya và Uganda ở phía Đông Nam, Cộng hòa Dân chủ Congo và Cộng hòa Trung Phi ở phía Tây Nam, Tchad ở phía Tây và Libya ở phía Tây Bắc. Sudan là quốc gia có diện tích lớn thứ 10 trên thế giới.
Lịch sử của Sudan
Thống nhất với Ai Cập
Vào năm 1820, vua Ai Cập Muhammad Ali Pasha đã xâm chiếm miền Bắc của Sudan và gửi con trai là Ibrahim Pasha tiến công về phía Nam. Sau khi Muhammad Ali qua đời, cháu trai của ông là Ismail I đã thống nhất chủ quyền Ai Cập trên Sudan.
Cuộc nổi dậy Mahdi
Vào năm 1879, các cường quốc Âu châu can thiệp vào nội bộ Ai Cập, buộc Ismail phải từ bỏ ngôi vua và bổ nhiệm hoàng tử Tewfik làm vua. Tewfik yếu đuối và tham nhũng hoành hành, dẫn đến cuộc nổi dậy Orabi ở Ai Cập. Tewfik được bảo trợ từ Anh để đàn áp cuộc nổi dậy. Trong khi đó ở Sudan, Muhammad ibn Abdalla tự xưng là “Mahdi” (thủ lĩnh) và dấy binh chống lại bọn xâm lược ngoại quốc và phục hưng đạo Hồi. Rất nhiều người dân đã theo Mahdi. Mahdi đã tiến quân và đánh chiếm thành phố Khartoum. Trong cuộc chiến này, tướng Charles George Gordon người Anh, được bổ nhiệm làm thống đốc Khartoum, đã hy sinh. Quân đội Ai Cập buộc phải rút khỏi Sudan.
Thời Mahdi trị
Mahdi thành lập một quốc gia thần trị dưới danh hiệu Mahdi và áp đặt luật Hồi giáo rất nghiêm ngặt. Các tài liệu liên quan đến lịch sử và tín ngưỡng cũ đã bị đốt cháy để làm sạch xã hội. Tuy nhiên, Mahdi chỉ cai trị được sáu tháng trước khi qua đời vì bệnh thương hàn. Phó tướng Abdallahi ibn Muhammad tiếp quản và tự xưng là Khalifa (thống lĩnh) của Sudan. Lãnh thổ Sudan thời Mahdi (1881-1898) so sánh với lãnh thổ Sudan hiện nay.
Sudan thuộc Anh-Ai Cập
Trong thời gian từ cuối thế kỷ 19, quân đội Anh dưới sự chỉ huy của tướng Horatio Kitchener đã chiếm lại Sudan. Trong ba năm từ 1896 đến 1898, quân Anh đã đánh bại lực lượng Mahdi. Trận quyết liệt nhất là trận Omdurman vào ngày 2 tháng Chín, khi quân Mahdi hơn năm vạn chiến binh đã thất bại. Sau đó, Anh và Ai Cập đã thiết lập chế độ đồng trị ở Sudan, với Anh là chủ lực cai trị Sudan như một thuộc địa. Tuy nhiên, Ai Cập đã không thành công trong việc sáp nhập Sudan vào Ai Cập. Năm 1954, Anh và Ai Cập đồng ý trao độc lập cho Sudan. Hai năm sau, vào ngày 1 tháng Giêng 1956, Sudan trở thành một quốc gia độc lập.
Nội chiến và cuộc sống hiện tại
Sudan đã trải qua hai cuộc nội chiến dẫn đến những hậu quả nghiêm trọng cho dân cư. Cuộc nội chiến đầu tiên diễn ra từ năm 1955 đến 1972, với xung đột giữa miền Bắc và miền Nam Sudan. Cuộc xung đột này đã kéo dài hàng chục năm và gây ra nhiều rủi ro cho dân số. Hiệp định Addis Ababa năm 1972 kết thúc cuộc xung đột nhưng không giải quyết được những khác biệt cơ bản giữa hai miền.
Cuộc nội chiến thứ hai xảy ra từ năm 1983 đến 2005 với tranh chấp về chính sách hồi giáo ở cả nước. Miền Nam Sudan phản đối chính sách này và tổ chức SPLA (Sudan People’s Liberation Army) dưới sự lãnh đạo của John Garang đã nổi lên, yêu cầu độc lập cho miền Nam Sudan. Cuộc chiến kéo dài và gây ra nhiều thiệt hại cho dân cư. Tuy nhiên, sau nhiều cuộc đàm phán và sự can thiệp của cộng đồng quốc tế, Hiệp định Hòa bình Tổng thể đã được ký kết vào năm 2005, cho phép miền Nam Sudan có tự trị và chia sẻ tài nguyên dầu lửa với miền Bắc Sudan.
Hiện nay, Sudan đang đối mặt với nhiều thách thức như xung đột ở Darfur và cuộc sống khó khăn của dân cư. Quốc gia này cũng gặp khó khăn trong việc xây dựng chính trị và cải thiện nhân quyền.
Phần ILLUSTRATION là do KhamphaViet thêm vào các nội dung đã viết.
HEFC đã chỉnh sửa phần này.
