1. Tầm Quan Trọng của Thần Thức Sau 49 Ngày
Người ta thường nói rằng sau khi chết, linh hồn sẽ phải trải qua 49 ngày để đầu thai vào kiếp mới. Liệu có phải trong khoảng thời gian này, linh hồn sẽ thực sự đầu thai hay không? Nếu không, thì điều gì sẽ xảy ra? Tại sao vẫn còn nhiều linh hồn tồn tại hàng chục đến hàng trăm năm mà vẫn chưa siêu thoát? Làm cách nào để giải thoát cho những linh hồn này?
Theo khía cạnh tri thức, từ ngữ “thức” biểu thị cho sự nhận thức và hiểu biết. Từ đó, có rất nhiều loại nhận thức như ý thức, mạt na thức, nhĩ thức và thân thức. Sự nhận thức này có khả năng nhận biết và tiếp thu kiến thức về tất cả mọi sự vật trong ba đời: quá khứ, hiện tại và tương lai. Từ đây, ta cảm nhận những hành động thiện, ác hoặc vô ý, tạo thành những nghiệp thiện hoặc bất thiện, và lăn theo vòng xoáy của sự sanh tử luân hồi từ kiếp này sang kiếp khác. Từ điển Thanh Nghị của Việt Nam giải thích từ “thần” là phần vô hình ở bên trong con người nhận định sự vật, “thức” là sự hiểu biết tất cả. Với các ý nghĩa trên, Phật gọi “thần thức” là tâm giác linh tri có sự nhận định hiểu biết rõ ràng “đến và đi” theo nguyên tắc nghiệp lực đã tạo. Các tôn giáo khác gọi là “linh hồn”, “vong hồn”, “thần hồn”…
2. Chuyện Sanh Tử và Đầu Thai
Việc con người trôi lăn trong sanh tử được gọi là “tái sanh theo nghiệp thức” và theo giáo lý Phật giáo cổ còn có từ ngữ khác là “đầu thai” hay “luân hồi”.
I. Con người từ đâu đến?
Bàn về “đầu thai” nghĩa là bàn đến việc con người từ đâu đến và sau khi chết rồi đi về đâu? Đây là câu hỏi đã kéo dài hàng nghìn năm và chưa có triết gia nào dám đứng ra trả lời một cách rõ ràng và cụ thể. Tuy nhiên, trong kho tàng giáo lý Phật có dạy về giáo lý nhân duyên, nhân quả, nghiệp báo, vạch ra một ý tưởng mới, lý luận phù hợp với kiếp chúng sinh và con người trong từng thế hệ từ này sang thế hệ khác, thật sinh động và cụ thể. Giáo lý đó là Thập Nhi Nhân Duyên, nhằm để giải đáp vấn đề con người từ đâu đến (san ra) và đi về đâu (chết rồi đi đầu thai)?
3. Nghiệp Báo và Sự Chuyển Hoá Cuộc Sống
Sự thay đổi kiếp sống từ đời này sang đời khác gọi là tái sinh, tức là do nghiệp lực thu hút chúng sinh trôi lăn theo dòng sông sanh tử. Nghiệp có một năng lực đặc biệt và đóng một vai trò quan trọng trong việc cấu tạo tâm tánh của con người. Nghiệp được hình thành dưới sự tập hợp của tham, sân, si hay vô minh và ái dục (si tâm sở). Chính vô minh và ái dục là cội rễ của mọi ác nghiệp. Do ác nghiệp này làm cho con người trôi lăn trong vòng sanh tử luân hồi. Để thoát khỏi vòng luân hồi sanh tử khổ đau này con người phải nỗ lực tu hành diệt được cội rễ của vô minh. Khi vô minh bị tận diệt thì ái dục cũng bị tận diệt, ái dục diệt thì sanh, lão, bệnh, tử sầu bi khổ não cũng không còn, và lúc ấy con người mới thật sự thoát khỏi vòng vây tái sanh trong sanh tử luân hồi.
Tôi xin giảng thêm một chút về khái niệm “thân trung âm”. “Thân trung âm” hay “thân sanh ấm” hay “trung ấm thân” là thời gian chờ đợi tái sanh của con người sau khi chết. Thời gian này là 49 ngày. (Liễu Sanh Thoát Tử – bản dịch của Thích Quang Phú PL 2512, DL 1968).
4. Hiện Tượng Ngoại Cảm và Tầm Quan Trọng của Nó
Ngoại cảm là một hiện tượng tâm linh, là một cộng đồng tín ngưỡng tâm linh, có vẻ huyền bí, nhiễm mầu lâu đời trong dân gian. Nó đã xuất hiện đầu tiên tại quốc gia Brazil (Nam Mỹ) và đến năm 1840 phát triển cực thịnh tại Hoa Kỳ, do hai chị em Kate và Maggie Fox nhà ở làng Hydesville, thành phố New York vào ngày 31/03/1848, nói rằng các cô có thể nói chuyện với “linh hồn của người đàn ông bị sát hại tại ngôi nhà cô đang ở”. Sau đó tin đồn lan dần đến các quốc gia Âu Châu, đến năm 1897 thu hút 8.000.000 tín đồ, đến năm 1920 hiện tượng tín ngưỡng này lắng xuống và đi dần đến chỗ suy thoái, chấm dứt.
Trên thế giới cũng có những người ngoại cảm như bà Juna Davitashvili, bà Valentina Petrovna, ông Valery Strusov, có những công cuộc gọi hồn bằng mảnh gỗ quan tài. Ở Nhật Bản, chuyện Lã Sinh Môn năm 1914 của Nhật Bản, bà ngồi đồng tham gia tìm tội phạm cho vụ án giết “ngự lâm quân” hoàng gia Nhật.
Ở Việt Nam, hoạt động này được nhiều người tín ngưỡng hưởng ứng tích cực, bắt đầu từ Giáo sư Trần Phương khởi xướng từ năm 1980 đến nay. Tuy nhiên, việc “vong nhập”, nói chuyện với “người cõi âm”, chúng ta không bàn đúng sai, vì tín ngưỡng này không thuộc sinh hoạt tín ngưỡng trong Đạo Phật.
5. Chết và Tái Sinh
Theo giáo pháp Phật, con người sau khi chết sẽ tái sinh. Có ba hình thức sau khi qua đời: tu tịnh, làm thiện tuyệt vời và lại thêm ác nghiệp chết thời tái sanh.
6. Giúp Người Qua Đời Mau Siêu Thoát?
Ngay cả khi con người đã qua đời, chúng ta vẫn phải thực hiện lễ cầu siêu. Đó là diễn ra một cách lễ nghi để gần gũi Phật pháp, tổ chức kỳ giỗ nhằm tưởng niệm người đã qua. Đây là cơ hội để gia đình gần gũi Phật pháp, thực hiện việc ăn chay, không giết sinh vật, thực hiện các việc thiện, hương thụ những việc thiện đó để khuyến thiện con người. Đây là việc làm của người tín đồ Phật chân chính, đạo đức.
